— Ксёндз Сяргей, раскажыце, калі ласка, як жа Вам там жывецца ды служыцца ў Вашай заўральскай Пярмі? Ці добра Вы там сябе пачуваеце?
— Напачатку, можа, колькі слоў пра сам горад. Насельніцтва яго – 1 мільён 200 тысяч чалавек. 90 працэнтаў жыхароў лічаць сябе праваслаўнымі, але, думаю, што з гэтых 90 працэнтаў добра калі 10 умее перажагнацца ды ведае малітву «Ойча наш». Вядома, усё гэта ўмоўна, але ёсць тут і праўда, якая сведчыць пра стан хрысціянскай духоўнасці. Складанае матэрыяльнае становішча прымушае дарослае насельніцтва любым коштам шукаць заробкаў, на выхаванне дзяцей траціцца вельмі мала часу, многія ж бацькі ўвогуле не хочуць прызнаваць сваіх дзяцей, і ў выніку многія з іх у літаральным сэнсе гэтага слова часта апынаюцца на вуліцы. Гэта сіроты пры жывых бацьках. Наркотыкі ды алкаголь таксама робяць сваю чорную справу, услед за якой, нібы злаякасная пухліна, расце злачыннасць. Таму на гэткім вось фоне весці гаворку з людзьмі пра духоўныя рэчы вельмі няпроста. Ад святара ў Расіі вымагаецца, каб ён ведаў і педагогіку, і псіхалогію, і заканадаўства, і добра арыентаваўся ў запатрабаваннях сучаснай моладзі. Я яшчэ кепскі святар, бо ў мяне не атрымліваецца масава навяртаць людзей, як гэта рабілі місіянеры мінулых стагоддзяў. А стан грамадства настолькі паранены рознымі хваробамі духа, што хацелася б дапамагаць многім і як найхутчэй.
— Нам таксама на Беларусі, можа, хацелася б, каб практыкуючых хрысціянаў было больш, але ж, мабыць, у наш час электронікі ды чалавечага прагматызму гэта наўрад ці магчыма – людзі не тыя. Да таго ж, можа, вы пакліканы працаваць сярод тых, у каго язвы сучаснага грамадства менш гнаяцца ды крывавяць...
— Гэта сапраўды так. Калі ў Расіі біскуп пасылае кудысьці святара, то вядома, што там ёсць касцёл ды католікі. Бальшыня з іх – нашчадкі былых выгнаннікаў з Польшчы, Беларусі, Украіны ці тыя, хто пераехаў у Расію ў савецкі час. Найчасцей гэтыя людзі ўжо забыліся, што ў свой час яны былі пахрышчаныя ў Касцёле. Іх сувязь з Богам даўно парвана, і ўжо амаль не засталося суму па гэтым. І калі такія католікі цяпер звяртаюцца ў Касцёл, то яны прыносяць з сабою і гару праблемаў. Цяпер яны прагнуць самарэалізавацца. Як ні дзіўна, але найчасцей гэта – жанчыны.
— А чаму дзіўна? Жанчыны, здаецца, паўсюль пераважаюць у Касцёле.
— Згодны. Але не ўсюды яны з такімі балючымі лёсамі. Каб карціна была больш зразумелаю, прывяду такі прыклад: у нашай парафіі няма ніводнай поўнай сям’і. Ніводнай! У большасці, яны перажываюць другое, трэцяе альбо і чацвёртае сужэнства, ці маці ўвогуле выхоўвае адна сваё дзіця.
— Колькі ў больш чым мільённай Пярмі католікаў у адзінай каталіцкай парафіі?
— Недзе каля ста чалавек. У нядзелю зазвычай на Святой Імшы бывае чалавек 50, у буднія дні 4—10.
— А чым адрозніваецца парафіяльнае жыццё на Беларусі ад Расіі? Ці такога адрознення няма?
— Ёсць. І даволі істотнае. На Беларусі адзін касцёл ад другога аддзяляюць найчасцей дзесяткі кіламетраў, а ў Расіі – сотні, а то і тысячы. Да таго ж, тут парафіяльнае жыццё больш актыўнае, жывое, пра што сведчыць і пілігрымка, у якой мы ўдзельнічаем. Вельмі радасна адчуваць, што моладзь тут хоць і з розных парафій, але ўжо знаёмая паміж сабой: яны некалі разам былі на чуваннях, сустрэчах, рэкалекцыях, у пілігрымках... Яшчэ вельмі важна мець хоць бы які запас ведаў, каталіцкай традыцыі. А я магу сутыкнуцца з тым, што маім вернікам, якія параўнаўча нядаўна прыйшлі ў касцёл, хочацца павешаць фіранкі на вокны святыні. Яны гатовыя ахвяраваць грошы, каб пашыць тыя фіранкі, а святар, бачыце, не хоча іх чамусьці прыняць. І смех і грэх.
— Каталіцкія парафіі ў Расіі нядаўна аднавілі сваё жыццё, і таму новыя людзі час ад часу з’яўляюцца. А ці шмат з іх адыходзіць?
— Даволі шмат. Хоць бы вось апошні прыклад з маёй парафіі. Колькі гадоў таму прыйшлі да нас два студэнты, якія актыўна цікавіліся гісторыяй Касцёла, асабліва перыядам Сярэднявечча. Іхняя падрыхтоўка да Хросту – гэта быў, так бы мовіць, доўгі шлях ад Сярэднявечча да Другога Ватыканскага Сабору. Але калі яны даведаліся пра сённяшні Касцёл, то Ён здаўся ім менш цікавым ды таямнічым, чым тады, калі палалі вогнішчы інквізіцыі. Знікла «экзотыка», і зніклі нашыя хлопцы з парафіі. Многія прыходзяць у касцёл, бо тут можна паслухаць арган. Але ж вера будуецца не толькі на музыцы... Вось і надыходзіць расчараванне.
— А ці вярнуўся хоць хто-небудзь?
— Вяртаюцца. І даволі часта. Напэўна, чалавеку трэба, каб атрыманы духоўны вопыт асеў у душы, замацаваўся, а можа, каб чалавек у нейкай сітуацыі адчуў сум па Богу. І калі такія людзі вяртаюцца, то гэта ўжо больш трывала і надзейна.
— Кім вы сябе адчуваеце ў Расіі: місіянерам альбо проста святаром?
— Ні ў якім разе не місіянерам. Не маю на гэта права і дазволу. Я пасланы біскупам да навернутых, ахрышчаных католікаў. Таму калі да мяне, напрыклад, прыйдзе праваслаўны і скажа, што ён хоча быць у Каталіцкім Касцёле, то я мушу найперш скіраваць яго ў Царкву.
— Дзеля таго, каб Вас не папракалі ў празелетызме, перацягванні вернікаў?
— Менавіта. А, прызнацца, так часам хочацца рассказваць пра Хрыста людзям, чыя хрысціянская свядомасць засталася на ўсведамленні хросту ў царкве ды зрэдку пастаўленай там свечкі. Часам ад такіх людзей можна пачуць: «Мы – праваслаўныя, хрысціяне, а вы – католікі». Ці ж не балюча? І за сябе, і за іх, якія ці то забыліся, ці то ніколі так і не ведалі, што такое сапраўднае хрысціянства.
— Ну, каб вам спакайней было, скажу, што такое можна пачуць і на Беларусі. А ці ёсць у Пярмі землякі беларусы?
— На жаль, не сустракаў. Калі ж я раней быў у Пецярбургу, то там збіралася цікавая супольнасць беларусаў, мы ладзілі розныя імпрэзы і, вядома, была Імша па-беларуску. Прызнацца, трохі сумую па ўсім гэтым.
— А Вам не здаецца несправядлівым тое, што на Беларусі не хапае святароў, у нас часам працуюць замежныя грамадзяне, а Вы, які добра ведаеце беларускую мову, з’ехалі ажно за Урал?
— Напэўна, крыўдна, але ж гэта толькі адзін бок справы. Згодны, што я мог бы лепш рэалізавацца на Беларусі, але калі я прымаў святарскія пасвечанні, то адначасна прымаў на сябе і абавязак паслушэнства Касцёлу. Я прысягаў Касцёлу, і калі наш Касцёл ёсць у Пярмі і я павінен там быць, то я, вядома, буду. І тут размова зусім не пра тое, хачу я сам гэтага альбо не, падабаецца мне там, куды мяне пасылае біскуп, альбо не.
— Мы шмат чуем і чытаем у сродках масавай інфармацыі дыскусій пра тое ці патрэбны Каталіцкі Касцёл у Расіі альбо ўсё ж не. Што Вы скажаце на гэта? Ці ёсць у Касцёла ў Расіі перспектыва?
— Хрысціянін – заўсёды чалавек надзеі. І калі ў людзей ёсць выбар, куды ім пайсці ў нядзелю, – гэта таксама вельмі істотна. А як вызначыць, ці ёсць перспектыва? Для мяне асабіста такім знакам з’яўляецца семінарыя, яна – сэрца любой дыяцэзіі, краіны. Калі ў семінарыі ёсць пакліканні, то якія могуць быць сумненні? Але ў Расіі з гэтым даволі складана. Ну, скажам, сёлета быў пасвечаны адзін святар, ён родам з Афрыкі. Балюча прызнаваць, але рускіх у семінарыі мала. Магчыма, у будучыні сітуацыя зменіцца, надзея, як вядома, памірае апошняй.
— А вось разам з Вамі ў нашай пілігрымцы ідзе Даніла – малады хлапец з Пярмі, клерык...
— Шчыра прызнаюся, гэта вельмі дарагі для мяне чалавек, бо ён нібы з’яўляецца для мяне падвойным знакам. Па-першае, ён сведчыць пра тое, што мой побыт у Пярмі мае пэўны плён, па-другое, дае надзею, што Касцёл у Расіі ўсё ж будзе жыць і развівацца. Даніла нарадзіўся ў Расіі, але яго карані зусім не расейскія, сярод продкаў – украінцы ды палякі, былыя выгнаннікі. Ягоны прыклад з’яўляецца, так бы мовіць, характэрнай рысай каталіцызму ў Расіі. Пасля таго як у Пярмі ў 1939 годзе зачынілі касцёл католікі не перасталі маліцца. Святар памёр, а яны прыходзілі маліцца на магілу, ператварыўшы яе такім чынам у святыню. Здавалася б, навокал бушаваў атэізм, нібыта павінна была б знікнуць усялякая надзея, а гэтыя людзі не стамляліся ў сваёй веры. І перамаглі. Дачакаліся і святара, і адкрыцця касцёла, і паклікання са свайго ж асяроддзя. Думаю, што Данілава пакліканне – плён тых настойлівых малітваў. Цікава, што будавалі пермскі касцёл палякі, а аднаўлялі на пачатку 1990-х гадоў ужо немцы.
— Дзякуй Богу, не выгнаннікі.
— Ну, будзем спадзявацца, што гісторыя выгнаннікаў-католікаў у Расіі назаўсёды скончылася.
— Сапраўды, колькі ж можна!..
— Дарэчы, яшчэ адзін цікавы момант: у нашым касцёле ў Пярмі ў свой час, пасля сібірскага выгнання, 2 гады служыў Богу святы Рафал Каліноўскі.
— Ого! Дык гэта ж яшчэ і абавязвае, ксёндз Сяргей!
— Вядома. Стараемся, а ўжо як атрымліваецца – адзін Бог добра ведае.
— Ксёндз Сяргей, а ці пішуцца Вам у Пярмі вершы?
— Ведаеце, вершы могуць пісацца не толькі ў Пярмі, але і ў Амерыцы, і ў Аўстраліі, калі толькі ў чалавека не адсечаныя карані ад роднае зямлі. У мяне вунь усе ногі ў мазалях, а я і рады, бо набіў іх тут, на нашай зямлі. А можа яны таму і раскашуюць так на маіх нагах, што я з усяе моцы ўтоптваю, убіваю іх у гэтую зямлю, каб мае карані былі тут як мага глыбейшыя. Наіўна? Магчыма. Але я перакананы: тое, што вынесу з Беларусі, што атрымаю тут для сваёй душы за гэтыя дні, будзе мне дапамагаць жыць, дзе б я ні быў.
— Я заўважыла, як Вы прагна гэта ўбіраеце. Ну, калі, напрыклад, фатаграфуеце краявіды, буслоў на буслянках, прыдарожныя дубы, сустрэчы пілігрымкі з мясцовымі жыхарамі альбо калі запісваеце на дыктафон пілігрымскі спеў, малітвы, спеў святога Ружанца. Даруйце, што я часам падглядвала такія вось моманты.
— Ды я ж і не хаваў іх.
— Сказаць па-праўдзе, я неяк не вельмі зайздрошчу Вашаму побыту ў заўральскай той Пярмі. Даруйце, можа, сыплю соль на раны, але ж вось як уяўлю, што праходзіць дзень за днём, а Вы так ні з кім і не перакінецеся там слоўцам па-беларуску... Кажу гэта, бо ведаю Вас даўно і ведаю, што Вам не можа быць гэта ўсё роўна.
— З кім я размаўляю там па-беларуску? Ну-у, калі вельмі ўжо зробіцца сумна, то хоць бы і Вам патэлефаную, і мы доўга паразмаўляем, за што я, дарэчы, удзячны. А калі цалкам сур’ёзна, то па-беларуску я размаўляю кожны дзень. З Панам Богам. Паверце, гэта вельмі добры суразмоўца. І калі я чую, што чалавек, пражыўшы доўга на чужыне, забыўся родную мову, то я неяк слаба даю гэтаму веры. Можа тады праблема не ў чужыне, а ў самім чалавеку? Бо калі ты не проста яе ўжываеш, каб дамовіцца з людзьмі, але калі думаеш на ёй, жывеш ёю – як ты яе забудзеш? Мова – гэта ж не толькі словы, але й душа, кроў чалавека...
— Ксёндз Сяргей, калі Вы плачаце: калі прыязджаеце на Беларусь альбо калі ад’язджаеце?
— Адкуль Вы ведаеце, што я плачу?
— Здагадваюся.
— ...Калі ад’язджаю. Калі спяшаюся напоўніцу ўдыхнуць роднага паветра, каб дыхаць ім яшчэ і пасля таго, як буду ўжо далёка ад Беларусі. Але, паверце, гэта не слёзы роспачы. Можа, мая слабасць, але не роспач. Паўтаруся: я выконваю Божую волю і хачу рабіць гэта як мага лепш. І калі Яго воля, каб я быў у Пярмі – буду там, у Сібіры – паеду ў Сібір, у Афрыцы – ну, што ж... А калі Ён захоча, каб я вярнуўся на Радзіму, то падзякую Яму і з радасцю вярнуся.
— Прызнаюся, гэта я і хацела пачуць. Дзякую за размову. Няхай Бог бласлаўляе Вашую службу Яму і людзям.