Зімою, у лютым, тут заўсёды асаблівая малітва. Люты – час росіцкай трагедыі. Таму ў гэтыя дні тут прамаўляюць да сэрца дрэвы і гурбы снегу, зімовая дарога і шэрыя хаціны пры ёй, трывожны чырвоны гмах касцёла і само паветра ў ім. Калі ты пераступаеш парог настылага росіцкага касцёла, у якім настолькі застаялася сцюжа, што на двары, здаецца, цяплей і прытульней, цябе агортвае незвычайнае, але такое адчувальнае пачуццё еднасці з тымі, хто ў гэтым касцёле ў лютым 1943-га з жахам, слязьмі, малітвамі чакаў вырашэння свайго лёсу: смерці ў полымі Росіцы альбо «шчасця» быць вывезеным у канцэнтрацыйны лагер. Для паўтары тысячы чалавек гэтае чаканне скончылася крыжовым шляхам дарогамі Росіцы, апошнімі ў іхнім жыцці малітвамі і смерцю ў полымі хаты, хлява, адрыны альбо калгаснай канюшні.

«Божа, мой Божа, чаму Мяне пакінуў?» – у гэтым ускрыку Езуса на крыжы ёсць і шматгалосы, паўтарытысячны стогн-крык беларускай Росіцы. А потым, калі ўжо ўсё сталася, што мела стацца, над нашай Галгофай-Росіцай запанавала жудасная цішыня. Толькі вецер плакаў над страшным попелам ды счарнелаю зямлёю. Сястра Ядвіга Віршута бачыла счарнелую Росіцу, цалкам спаленую, у якой захаваўся толькі чырвоны, нібы ў крыві, гмах касцёла – маўклівы сведка трагедыі. На двары стаяла снежная зіма, а Росіца – суцэльная чорная зямля, рэшткі счарнелых бярвенняў на месцы былых хатаў ды яшчэ не аддадзеныя зямлі косткі ахвяраў… Снег сышоў пякучымі слязьмі ў зямлю…

Дзве мужныя законніцы прыйшлі праз два тыдні на тое жахлівае папялішча ў надзеі знайсці парэшткі сваіх святароў – Юрыя Кашыры і Антонія Ляшчэвіча. Не знайшлі. Але, разграбаючы той жудасны попел, яны ўбачылі шкілет чалавека: цела цалкам згарэла, і толькі рука ад локця да пальцаў нават не счарнела, а ў пальцах заціснуты… блакітнага колеру ружанец.

…Колькі думаю пра трагедыю ўсіх часоў маёй Бацькаўшчыны, столькі ж пытаюся ў Цябе, Божа: «Чаму?». І часта, прызнаюся, падступаюць спакусы падумаць, што Ты нас пакінуў… Але гэты ружанец у руцэ спаленага чалавека… Што Ты сказаў нам гэтым знакам? Што ахвяра прынята? Што малітва пачута? Што зло не здольнае перамагчы наш Ружанец нават на такім вось папялішчы?

Таму і едзем ды ідзем мы ў Росіцу, і молімся на святым ружанцы, і ачышчаем тут свае душы. У святым, у такім месцы ўсё гэта па-іншаму. Цяжка гэта вытлумачыць словамі, але тут гэта нашмат мацней.

Нельга нам не думаць пра гісторыю, тым больш што яна ў нас такая – уся з болю. А як не думаць пра нас, сённяшніх? Пра нас – разгубленых, спалоханых, абыякавых? Таму і малітва наша ў Росіцы – за нас і нашых дзяцей, за іхнюю будучыню, за іхнія справядлівыя справы жыцця ў такім несправядлівым свеце.

Да блаславёных Антонія Ляшчэвіча і Юрыя Кашыры мы молімся таксама нібы трохі інакш: па-свойску, з даверам, з надзеяй, што яны-то ўжо нас разумеюць. Але ж да іх моляцца таксама палякі, украінцы, латышы, бразільцы, партугальцы, італьянцы, амерыканцы… Усюды, дзе жывуць і служаць Богу айцы марыяне, на розных мовах свету гучыць малітва да Пана Бога пра заступніцтва росіцкіх мучанікаў: «…удзялі нам праз іх заступніцтва ласку мужнасці, каб нашая штодзённая служба бліжнім…». Нялёгкая гэта справа – служба бліжнім. Для яе патрэбна нам почасту і мужнасць, і Божая ласка.

«Будзьце мужныя. Маліцеся.» – гэта апошнія словы блаславёнага Антонія Ляшчэвіча. А апошнія словы Юрыя Кашыры:«Дзе мае браты будуць паміраць, там і я». Ім прапаноўвалі жыццё. Яны адмовіліся, прынялі смерць – страшную, пакутлівую.

Такой вось можа быць някідкая, нягучная, такая простая любоў. Бо вядома ж, што «няма любові вышэйшай за тую, калі ты жыццё пакладзеш за братоў сваіх».

Ірына Жарнасек.
Фота аўтара.