Агонь
Познім восеньскім вечарам ты ідзеш па полі. Цёмна і холадна навокал. Зусім адзінокай адчувае сябе душа сярод мёртвай прасторы. Прагна шукае яна навокал, што магло б прыцягнуць яе да сябе, задаволіць яе патрэбу ў жывым, але нічога не адказвае на яе тугу. Голыя дрэвы, халодная горная града, пустая бязлюдная раўніна — усё мёртвае! Адна яна жывая ў гэтай пустцы, што распасціраецца навокал. І тут раптам на адным з паваротаў дарогі засвяціўся нейкі агеньчык... Хіба ж ён не кліча, не прыцягвае нас — як адказ на тужлівыя пошукі душы, як нешта доўгачаканае, вельмі патрэбнае, неабходнае?
Альбо ты сядзіш у позні час у змрочным пакоі. Цябе атачаюць шэрыя і абыякавыя сцены, нямая абстаноўка кватэры. І тут чуваць добра знаёмыя табе крокі; чыясьці ўмелая рука варушыць вуголле ў печы, і ў ёй пачынае патрэскваць, узвіваецца полымя, і з адчыненых дзверак у пакой падае чырвоны водбліск, разліваецца прыемнае цяпло — як перамянілася ўсё, ці ж не праўда? Усё набыло душу; так, як гэта бывае, калі на згаслым твары заззяе раптам радаснае ажыўленне.
Так, агонь роднасны ўсяму, што жыве. Ён — найчысцейшы сімвал нашай жывой душы; вобраз усяго таго, што мы, жывучы, зведваем у глыбіні душы. Агонь выпраменьвае цяпло і святло і заўсёды знаходзіцца ў руху, заўсёды імкнецца ўвысь. Калі мы глядзім на полымя, якое нястомна ўзвіваецца языкамі, рухаецца ўслед за кожным павевам паветра і, аднак, не адмаўляецца ад свайго імкнення ўвысь, з якога льецца святло і струменіць цяпло, — ці ж не адчуваем мы ў ім глыбокую роднасць з тым у нас, што таксама заўсёды палае і асвятляе, і імкнецца ўвысь, хоць не раз таксама адусюль прыгінаецца да зямлі нізкімі сіламі? І калі мы бачым, як моцна ўздзейнічае полымя на ўсё сваё атачэнне, ажыўляе яго, перамяняе; як адразу становіцца жывым асяродкам усяго, дзе б ні ўспыхнула, — хіба ж гэта не з’яўляецца вобразам таямнічага святла ў нас, якое запалена ў гэтым свеце, каб усё пранікаць і ўсяму даваць прытулак і родны агмень.
Сапраўды, гэта так і ёсць. Як вобраз таго, што ўнутры нас, палае агонь; вобраз таго, што ў нас моцнае, што імкнецца ўвысь, асвятляе; як вобраз духа. Дзе б мы ні сустрэлі полымя, мы адчуваем, дзякуючы яго парывістасці і бляску, як нешта жывое прамаўляе да нас. І калі хочам паказаць, што мы жывыя, калі хочам падаць прыметы жыцця, тады мы хутчэй за ўсё запальваем агонь.
Таму мы разумеем таксама, як патрэбна, каб ён палаў там, дзе мы, уласна кажучы, павінны прабываць заўсёды, — перад алтаром. Там павінны мы стаяць, у пашане і малітве, поўныя ўвагі, засяродзіўшы ўсё, што жывое ў нас, усё светлае і моцнае на таямнічай, святой Божай Прысутнасці. Бог звернуты да нас, і мы — да Бога. Так павінна быць. Мы вызнаем гэта, запальваючы там агеньчык як вобраз і выразнік нашага жыцця.
Той агеньчык там, у вечнай лампадзе, — ці задумваўся ты ўжо над гэтым? — гэта ты. Ён азначае тваю душу.
Азначае тваю душу... павінен азначаць яе! Таму што само праз сябе зямное святло, канешне ж, нічога не гаворыць Богу. Ты павінен зрабіць яго праяваю твайго жыцця, звернутага да Бога. Там, у самым цэнтры святой Божай Прысутнасці, сапраўды, павінна быць тое месца, дзе твая душа палае, дзе яна становіцца цалкам жывой, дзе яна цалкам становіцца полымем і святлом дзеля Яго. Настолькі поўным павінна быць адчуванне, што гэта месца прытулку тваёй душы, яе родны дом, каб ціхі агеньчык там, наверсе, у лампадзе, сапраўды стаў праяваю таго, што ўнутры цябе.
Дамагайся гэтага. Гэта не дасца лёгка. Але калі ты наблізішся да гэтага, то тады, пасля такіх імгненняў ззяючай цішыні, ты зможаш зноў спакойна пайсці і быць сярод людзей. Тады застанецца полымя на месце святой Прысутнасці Божай, а ты зможаш сказаць Богу: «Пане, гэта мая душа. Яна заўсёды пры Табе».
Працяг у нумары №4(132) 2006 >>>
Ірыны Бурак.