Абраз і Образаў — пагадзіцеся, ёсць сугучча. Тым больш, што ўладальнік прозвішча, галава сям’і, яшчэ і з аблічча нагадвае Хрыста, і не толькі на сцэне падчас калядных пастановак, а і ў рэальным жыцці. Чым не падстава падаць сямейны партрэт у кантэксце разважанняў пра сутнасныя катэгорыі рэлігійнага жыцця? Ці намаляваць гэткую ідылічную карцінку, сатканую з учынкаў, пабудаваных выключна на падмурку штохвіліннага дбання аб выкананні Божых запаведзяў. Безумоўна, няблага было б — калі б усё ў нашым жыцці было гэтак проста, як часам падаецца на першы погляд. Героі гэтага інтэрв’ю — рэальныя людзі, з рэальнымі паўсядзённымі клопатамі, праблемамі. І ўсё тое добрае, што яны маюць на сённяшні дзень, ніхто не прынёс ім на сподачку, за ўсім — нялёгкая праца ўласных рук і душы. І, можа, таму з імі так цікава размаўляць, што адчуваеш: яны ў пошуку, хоць даўно для сябе вызначылі галоўныя жыццёвыя каштоўнасці і прыярытэты. Знаёмцеся: сужэнская каталіцкая пара з Віцебска — Таццяна і Дзмітрый Образавы.

 
... Мы сустрэліся ва ўтульнай кватэры Образавых увечары, пасля працоўнага дня. Дзмітрый — прадпрымальнік, заняты чалавек, і знайсці хвіліну дзеля размовы ўдзень яму складана. Мне ж было цікава паслухаць мужа і жонку разам, задаць часам абоім адно і тое пытанне. І ўсё роўна так атрымалася, што першую частку сустрэчы мы размаўлялі з Таццянай сам-насам. Першым маім пытаннем да яе, вядома ж, было пытанне пра паходжанне.

Таццяна:
— Я паходжу з Докшыцкага раёна, з той яго часткі, якая да вайны знаходзілася ў складзе Польшчы. Нарадзілася ў вёсцы Варганы, а дзяцінства правяла ў бабулі ў вёсцы Дудзічы. Усе мае продкі былі католікамі — з тых, што хутчэй кінуць недаробленай якую-небудзь справу, чым не выканаюць нейкай касцёльнай пастановы. Таму, як толькі прайшоў месяц пасля нараджэння, бацькі павезлі мяне ў Ваўкалату, у касцёл святога Яна Хрысціцеля на сакрамэнт хросту. Павезлі ўпотай, перасцерагаючыся наступстваў, бо бацька быў камуністам, а маці займала хоць і невялікую, але ўсё ж пасаду пры ўладзе — была ў калгасе падлікоўшчыцай. Везлі мяне на кані амаль за трыццаць вёрстаў і, хоць і была зіма, прастудзіць не баяліся, бо былі перакананыя: падчас такой дзеі дзіця захварэць ніяк не можа.

З самага пачатку нашым (маім і маёй сястры Люды) рэлігійным выхаваннем займаліся бабулі, Альжбета і Эвеліна. Дзякуючы ім сястра ў 7-гадовым, а я ў 9-гадовым узросце паспяхова прайшлі катэхізацыю і прынялі сакрамэнт Першай Камуніі. Потым усё было, як і ў большасці дзяцей у тыя часы: акцябраты, піянеры — з усім, што з таго вынікала. У школе намаўлялі не хадзіць на Імшу, і памятаю, як з годнасцю сказала бацькам: «А піянеры ў касцёл не ходзяць!»

Пасля школы я паступіла ў Віцебскі педінстытут, і гады вучобы ў ім якраз прыпалі на час самага вяўнічага атэізму. Памятаю, як аднаго разу падчас экзамену, перш чым ўвайсці ў аўдыторыю, перажагналася — як глядзелі на мяне аднакурснікі! Але, безумоўна, навука бабуляў была недарэмнай. Калі трапляла на радзіму падчас святаў, ішла ў касцёл разам са старэйшымі.

У 1988 годзе пазнаёмілася з Дзімам і адразу зразумела: мой чалавек. Ажаніліся ў наступным годзе, шлюб быў некасцёльным. Прыехалі яшчэ праз год у вёску, а маці кажа: «Трэба ж неяк па-людску, дзеці, зрабіць, павянчацца». А Дзіма — праваслаўны, да таго ж не ахрышчаны. Паехалі ў Задарожжа (гэта на Глыбоччыне), і там нас павянчалі, удзяліўшы Дзіму папярэдне сакрамэнт Першай Камуніі.

Дзмітрый (ён толькі што прыйшоў і чуў канчатак Таццянінага аповеду):
— Так і пачаўся, можна сказаць, і мой шлях да веры — з таго, што ўзяў жонку з традыцыйнай каталіцкай сям’і. Бо ў маёй сям’і, хоць яна і была фармальна праваслаўнай, вера наогул не практыкавалася. Вялікая роля ў неспадзеўным нашым навяртанні належала цешчы: так тактоўна падышла да справы, так акуратна ўсё скіравала ў належную плынь...

— Нязвыкла ўсё было напачатку?

Дзмітрый:
— Безумоўна. Асабліва калі ўлічыць, што нават малітвы давялося вучыць напісаныя па-польску кірыліцай. Дарэчы, цікавы момант... Падчас вянчання я раптам адчуў, быццам адрываюся ад зямлі і памалу ўзношуся і бачу касцёл, і ўсё, што ў ім адбываецца, зверху. Скажы ка- му — не дасць веры, але так было.

— З гэтага моманту, напэўна, і пачалося вашае актыўнае каталіцкае жыццё?

Таццяна:
— Не. Спачатку быў толькі абраз у кватэры мужавых бацькоў, дзе мы жылі. Я малілася перад ім час ад часу, але да сур’ёзных спробаў вярнуцца да рэлігіі продкаў не даходзіла.

Дзмітрый:
— Па вянчанні ксёндз прэзентаваў нам Біблію. Я спрабаваў чытаць — нічога не атрымалася. І толькі пазней, пасля наведвання касцёла святой Барбары, падчас лекавання ад вытворчай траўмы, зноў захацелася да яе вярнуцца. Прачытаў і закарцела даведацца яшчэ больш. Тут Таццяніна таксама заслуга: падштурхоўвала, заахвочвала.

Таццяна:
— Пачаткам усяго можна, бадай, лічыць першае наведванне касцёла святой Барбары на свята Трох Каралёў у 1992 годзе, калі я пайшла туды з дачкою Насцяй. Касцёл толькі-толькі пачынаў даводзіцца да ладу, і добра памятаю, як я міжволі параўноўвала яго бедны інтэр’ер з ваўкалацкім. Але і то, напэўна, быў толькі, так бы мовіць, пачатак пачатку. Другою нашаю прыступкаю на шляху да веры стала наведванне касцёла пасля смерці майго дзядулі на дзень успаміну памерлых вернікаў у 1996 годзе. У літургіі ўдзел бралі, ды, папраўдзе, ні мовы (Імша праходзіла па-польску), ні нават парадку самой Імшы не разумелі. І зноў быў год перапынку. А ўжо рэгулярна я пачала наведваць касцёл у 1997-м. Клікала колькі разоў мужа, а ён у адказ: «Ну што там касцёл? Можна ж і дома ў Бога верыць». Але спакваля ўцягнуўся, і вось ужо пачалі хадзіць на Імшу разам. Сталае ж, дарэшты ўсвядомленае касцёльнае жыццё пачалося ў нас абоіх з катэхізацыі дачкі. Вельмі дапамог нам таксама «Хатні касцёл»...

Дзмітрый:
— І рэкалекцыі для сужэнскіх параў, на першыя з якіх, што праходзілі ў Бабруйску, мы трапілі, можна сказаць, выпадкова. Паехалі на іх разам з параю Папялёнкаў адзіна, каб «выручыць» пробашча. Маўляў, адусюль будуць людзі, а ад нас — не, то як гэта будзе выглядаць?

Таццяна:
— І так спадабалася там атмасфера шчырай размовы, узаемаразумення, што дзе толькі ні пабылі потым: і ў Шэметаве, і ў Шклове, і ў Паставах, і ў Шаркаўшчыне, і ў Мінску. Наогул, гэта вельмі добрая традыцыя ў касцёле — ездзіць адзін да аднаго, пашыраць кола знаёмстваў, уступаць у дыялог з людзьмі, дыскутаваць. Мы ўжо і ў Чэнстахове пабывалі, і ў Рыме, і ў Седльцэ на сустрэчы са Святым Айцом.

— А ў Будславе?

Дзмітрый:
— Канечне. Я з 1999 года штогод хаджу ў Будслаў пешкі. Часам дачка далучаецца. Гэтая пілігрымка — вялікае ўзрушэнне для душы.

— Вы адносіцеся да розных віцебскіх парафій. Чаму так?

Дзмітрый:
— Я цягам колькіх гадоў — сябра парафіяльнай рады ў касцёле святой Барбары, маю там пэўныя абавязкі, прывык іх выконваць. Да таго ж ад дня заснавання спяваю ў хоры «Гасанна». Таму па пераездзе ў новую кватэру вырашыў застацца пры катэдральным касцёле: не кінеш жа ўсё ўадначас. Таццяна — парафіянка парафііі Езуса Міласэрнага, на месцы цяперашняга нашага жыхарства.

— Як ставяцца да вашага пераходу ў каталіцтва вашы сваякі?

Дзмітрый:
— З разуменнем. Маці, якая ніколі ў царкву раней не хадзіла, пакрысе далучаецца, здаецца, да рэлігійнага жыцця. Нас гэта радуе.

Таццяна:
— Тым больш у нас вельмі добрыя адносіны. Мы пражылі ўдзевяцярых сем гадоў у трохпакаёўцы і ўмудрыліся са свекрывёй не сказаць адна адной ніводнага благога слова.

—Як і ў кожнай сям’і, у вас, напэўна, здараюцца нейкія непаразуменні...

Таццяна:
— Здараюцца, вядома. Але калі раней, да прыходу ў касцёл, яны і здараліся часцей, і перажываліся больш балюча, то цяпер усё — іначай. Я ў такіх сітуацыях заўжды шмат малюся — за сябе, за мужа, каб даў Бог абоім нам цярплівасці, мудрасці зразумець адно аднаго. І дае.

— Што для вас сёння Касцёл?

Дзмітрый:
— Напэўна, у першую чаргу тое, што дае шчасце не адчуваць сябе адзінокім. Шмат хто можа ад цябе адвярнуцца, Езус — не адвернецца ніколі. І яшчэ гэта тое, што дапамагае заставацца самім сабой. А галоўнае — самаўдасканальвацца. Я, напрыклад, як кінуў сем год таму паліць, склаўшы падчас Адвэнту абяцанне, так і не палю па сённяшні дзень. Не брыдкаслоўлю, як раней здаралася, і наогул стараюся трымаць сябе ў руках. Вось і сам заўважаю, як неўпрыкмет нават характарам стаў мякчэйшы. Вось і Пеця, сын наш, з’явіўся на свет дзякуючы нашым рэлігійным перакананням.

— Не сакрэт, што многія вернікі саромеюцца сведчыць сваю веру. Як у вас з гэтым?

Таццяна:
— Ёсць такое выслоўе: «Не кажы пра Бога, калі ў цябе не пытаюцца, але жыві так, каб пыталіся». У мяне так бывае: збіраюцца калегі-настаўнікі ісці 8 сакавіка ў рэстаран, а я адмаўляюся. «Чаму?» — пытаюцца. — «Таму што пост», — адказваю. І тэма сама сабою «закрываецца».

Дзмітрый:
— А мне на працы падчас абеду ў пятніцы падаюць страву і кажуць: «Вось твая рыба», бо ведаюць, што да мяса ў гэты дзень не дакрануся. Што да таго, каб «саромецца», то для мяне асабіста ўсё гэта ў мінулым. І жагнаюся прылюдна перад ежаю, і ад спакусы паехаць кудысьці дзеля прыемнага баўлення часу, кшталту лазні ці рыбалкі не ў лепшым сэнсе гэтых паняццяў, адмаўляюся. То надта і не настойваюць.

— Цяпер модна дыскутаваць наконт «старшынства» ў сям’і. Ці датычыць гэта вас?

Дзмітрый:
Мы ў гэтым плане так вырашылі: муж — галава сям’і, з усім, вядома, што гэтаму спадарожнічае. Хочаш быць гаспадаром — будзь, пры ўмове, канечне, што і абавязкі гаспадара на сябе бярэш у поўнай меры. Я адчуваю сябе гаспадаром і хачу ім быць дзеля дабрабыту жонкі, дзяцей, бо адчуваю сябе адказным за іх. Наогул, я лічу, што матрыярхат — гэта спараджэнне слабасці мужчынаў. Жанчына не павінна браць на сябе ролю, якая неўласцівая ёй па прыродзе. Несучасна? Як паглядзець.

— А як Таццяна ставіцца да гэткага размеркавання роляў?

Таццяна:
— Я кожнай жанчыне пажадала б гэткага размеркавання. У мяне ёсць школа, ёсць дзеці, муж, урэшце. Хіба гэтага мала? А калі яшчэ пастаянна адчуваеш побач надзейнае плячо! Хай ён распараджаецца грашыма, хай адзіны ў сям’і мае права вета на прыдбанне нейкай рэчы, я ж ведаю, дзеля чаго гэта ўсё. Тым больш калі такое размеркаванне не выключае і пастаяннага дыялогу. Мы раімся, абмяркоўваем тую ці іншую справу, прыходзім да нейкай супольнай высновы.

— Дзмітрый, вы працуеце ў сферы прадпрымальніцтва? Ці сумяшчальныя яны, гэтыя рэчы, — прадпрымальніцтва і вера, Бог і Мамона?

Дзмітрый:
— Безумоўна, рэлігійныя перакананні міжволі фармуюць перакананні і ў іншых сферах нашай жыццядзейнасці. Але ўсё роўна, калі ўжо быць шчырым, — цяжка, бо бізнес і часу шмат адбірае не на карысць рэлігійнага самаўдасканалення, і правакуе часам (такая прырода яго) на нейкія не надта адэкватныя учынкі. Таму, мабыць, і існуе сярод людзей такі погляд, што, маўляў, усе бізнесоўцы сякія-такія, толькі і робяць, што кланяюцца Мамоне. Але ж, згадзіцеся, і вартаўніком можна працаваць ці падмятальшчыкам вуліц і быць у яшчэ горшай «мамоне». Шмат што ад чалавека залежыць, ад яго жыццёвых прыярытэтаў.

— Вы абсалютна давяраеце адно аднаму?

Таццяна:
— Некалькі гадоў таму падчас рэкалекцыйнай размовы на тэму «Сужэнскі дыялог» мы далі адно аднаму абяцанне: ніколі не падманваць. Я не падманваю мужа і ўпэўнена, што ён таксама ніколі не робіць гэтага ў дачыненні да мяне.

Дзімтрый:
— А я дзе заўгодна скажу, што ні разу жонцы не здрадзіў і здраджваць не збіраюся.

— Ці лічыце вы сябе сапраўднымі католікамі?

Таццяна:
— Ну, гэта, мабыць, амаль што святыя... Цяжкое пытанне. Але ж як бы ні было, да навяртання яшчэ адной сям’і прычыніліся. Значыць, убачылі штосьці людзі ў нас, у нашым ладзе жыцця, тое, што варта пераймання. Дык, можа, і сапраўдныя?

— Не абыдземся, вядома, без пытання наконт рэлігійнага выхавання дзяцей. Якія тут маеце набыткі?

Дзмітрый:
— Агульнавядома, што дзеці бяруць прыклад з дарослых. Калі не бачаць дзеці, як бацькі Богу моляцца, то адкуль з’явіцца ў іх вера? Нашы дзеці бачаць наш актыўны ўдзел у рэлігійным жыцці, таму мы спадзяемся, што ў будучыні яны зробяць правільны выбар. Наша ж задача — стварыць для такога выбару перадумовы шляхам задзейнічання ў нечым важным, значным. Напрыклад, у той жа пілігрымцы. Вось вяртаецца Насця з Будслава і не хоча ісці ў звыклую кампанію, бо там ёй ужо нецікава. Бо яна ўзрасла духоўна, дакранулася да нечага, чаго ніякая кампанія ёй не дасць.

Таццяна:
— Дарэчы, кур’ёзны выпадак на тэму пераймання дзецьмі прыкладу дарослых. Вунь бачыце дзірку ў сцяне? То Пецева «работа»: узяў малаток ды пачаў ні з таго ні з сяго дзяўбаць. Я толькі паманулася шлёпнуць за такое свавольства, а ён — стаў на калені ды давай маліцца. Бачыў, як я паводжу сябе ў нейкай сітуацыі, — і пераняў прыклад. Вось вам і тэма для разважанняў.

— Ці можаце вы сказаць, што цалкам кіруеце ўчынкамі сваіх дзяцей, як гэта спрабуюць часам рабіць некаторыя бацькі?

Дзмітрый:
— Можна скіроўваць — да добрага, вядома, — але не кіраваць. У дзяцей, як і ў дарослых, павінна быць адчуванне ўнутранай свабоды. Кожны з нас спачатку чалавек, а потым ужо — дзіця, падлетак, дарослы.

— Што б вы пажадалі тым, хто чытаў гэтую размову з вамі?

Таццяна:
— Згоды і ўзаемаразумення, Божага благаслаўлення на кожны дзень!