УЗЫХОД НА ГАРУ КАРМЭЛЬ

Заканчэнне. Пачатак у № 2 (76)/2016.

КНIГА ДРУГАЯ
ДЗЕЙСНАЯ НОЧ ДУХУ

Разуменне
У якой iдзе гаворка прa веру як найпрасцейшы сродак, з дапамогаю якога можна ўзысцi да злучэння з Богам. Маецца на ўвазе другая частка Цёмнай ночы — ночы духу, што апявае другая страфа песнi.

Раздзел 15
У якім гаворыцца пра тое, што дасведчаным душам, якiя пачынаюць уваходзiць у гэтае агульнае пазнанне кантэмпляцыi, будзе карысна часам звяртацца да прыроднага разважання i дзеяння прыродных здольнасцяў.

1. У сувязі з тым, што было сказана, можа ўзнiкнуць сумненне, цi павiнны дасведчаныя асобы, гэта значыць тыя, каго Бог уводзiць у гэта звышнатуральнае пазнанне праз кантэмпляцыю, цалкам пакiнуць шлях медытацыi i разважання i больш не выкарыстоўваць натуральныя формы? На гэта можна адказаць наступным чынам: зусiм не значыць, што душы, якiя пачынаюць мець гэта любоўнае пазнанне Бога, павiнны ўвогуле адмовiцца ад медытацыi, бо, паколькi яны знаходзяцца толькi напачатку, навык кантэмпляцыi не такi дасканалы, каб уваходзiць у гэты стан у любы момант, калi яны гэтага пажадаюць. Апроч гэтага, яны яшчэ недастаткова аддалiлiся ад медытацыi i могуць, як раней, медытаваць i разважаць над натуральнымi вобразамi i над вядомымi рэчамi i знаходзiць у iх нешта новае. Наадварот, напачатку, калi яны заўважаць, дзякуючы прыкметам, пра якiя мы гаварылi, што душа не занятая ў гэтым спакоi i ў гэтым пазнаннi, яны павiнны выкарыстоўваць разважанне да таго моманту, пакуль не набудуць навыку, у пэўным сэнсе дасканалага, пра якi я казаў. Гэта адбудзецца тады, калi кожны раз, калi яны хочуць медытаваць, яны адразу ж занурацца ў гэтае пазнанне i ў спакой, не маючы ўжо нi магчымасцi, нi жадання медытаваць. I пакуль гэтага не здарыцца, дасведчаныя ў кантэмпляцыi павiнны выкарыстоўваць то адно, то другое практыкаванне. Кожнае ў свой час.

2. Такiм чынам душа вельмi часта пачне занурацца ў бяздзейнасць гэтага любоўнага i спакойнага пазнання, яе здольнасцi не будуць здзейсняць нiякiх асаблiвых чынаў, нiякiх актыўных дзеянняў, яна будзе толькi атрымлiваць. Але часам душа павiнна будзе дапамагчы сабе далiкатнымi i памяркоўнымi разважаннямi, каб увайсцi ў стан кантэмпляцыi. Калi ж душа цалкам дасягне стану кантэмпляцыi, як мы казалi, яна ўжо не будзе дзейнiчаць, выкарыстоўваючы здольнасцi. Больш за тое, трэба сказаць, што пазнанне i ўпадабанне самi дзейнiчаюць у ёй, у той час як яна нiчога не робiць. Яна павiнна толькi любiць Бога, не жадаць нiчога, нi адчуваць, нi бачыць. З душою, якая знаходзiцца ў гэтым стане, Бог кантактуе пасiўна, гэтаксама, як святло пасiўна асвятляе расплюшчаныя вочы, якiм не застаецца нiчога іншага, як толькi iх не заплюшчваць. I калi такая душа атрымлiвае такiм чынам святло, яно ёй даецца звышнатуральна, гэта значыць — пасiўным чынам. I тады гаворыцца, што душа не дзейнiчае, але не ў сэнсе, што яна гэтага не разумее, але таму, што яна разумее толькi тое, што ад яе не патрабуецца дзеяння, гэта значыць, што яна атрымлiвае толькi тое, што ёй дадзена, як, напрыклад, калi яна атрымлiвае прасвятленнi, аб’яўленнi цi натхненнi Божыя, нават калi ў гэтым стане воля атрымлiвае няяснае i агульнае пазнанне Бога.

3. Каб атрымаць гэтае Божае святло проста i шчодра, неабходна, каб адзiным клопатам душы было зрабiць усё, каб не перашкодзiць гэтаму святлу i не прыняць яго за iншае святло цi iншыя формы, вобразы ў пазнаннi якога-небудзь разважання, бо нiводнае з iх непадобнае да гэтага святла — чыстага i спакойнага. I такiм чынам, калi душа пазнае i разважае над асобнымi рэчамi, нават духоўнымi, яна перашкаджае гэтаму чыстаму, простаму, агульнаму святлу духа, ставячы памiж сабою i iмi хмары, падобна да таго, як перад вачыма паставiць заслону, якая будзе перашкаджаць бачанню таго, што перад iм.

4. З гэтага становіцца зразумелым, што душа, як толькi яна ачысцiцца i вызвалiцца ад усiх успрынятых формаў i ўяўленняў, апынецца ў гэтым чыстым i простым святле i набудзе дасканаласць. Сапраўды, гэтае святло нiколi не пакiне душу, i калi бывае, што яно не асвятляе душу, дык гэта з прычыны створаных формаў, якiя засланяюць душу i абцяжарваюць яе. Калi душа, пра што мы будзем гаварыць далей, цалкам вызвалiцца ад гэтых перашкодаў, ад гэтых заслонаў i застанецца ў чыстай аголенасцi i ўбогасцi духу, яна стане больш простаю i чыстаю, i адразу ж пераменiцца ў простую i чыстую мудрасць, якой ёсць Сын Божы, бо калi закаханая душа ўжо не мае нiчога ў сабе натуральнага, Божае запоўнiць яе натуральным цi звышнатуральным чынам, бо прырода не церпiць пустэчы.

5. Духоўны чалавек, ты павiнен навучыцца заставацца ў любоўнай увазе Бога, адпачываючы розумам, калi ўжо нельга медытаваць, нават калi табе падаецца, што няма нiякага вынiку, бо такiм чынам, крок за крокам i вельмi хутка ў тваю душу ўвальецца Божы спакой, а разам з iм i цудоўнае, высокае пазнанне Бога, агорнутае Божаю любоўю. I каб не турбаваць душу i не пазбавiць яе радасцi i спакою, не шукай уяўленяў, нi медытацыi, нi разважанняў, у якiх душа зазнае толькi агiду i непрыемнасць. I калi цябе турбуе, што нiчога не робiш, памятай, як многа трэба зрабiць, каб супакоiць душу i ўвесцi яе ў стан нерухомасцi i спакою, вызвалiўшы яе ад любога дзеяння i жадання, паводле словаў нашага Пана, якi праз Давiда казаў: «Vacate, et videte quoniam ego sum Deus» (Пс 45,11) — «Навучыцеся вызваляцца ад усiх рэчаў, гэта значыць унутрана i вонкава, i пабачыце, што Я ёсць Бог».

Раздзел 16
У якім гаворыцца пра атрыманыя ўяўленнi, якiя звышнатуральна з’яўляюцца ў фантазii, i даказваецца, што яны не могуць служыць душы як найпрасцейшы сродак для паяднання з Богам.

1. Паколькi мы ўжо пагаварылi пра ўяўленнi, якiя фантазiя i ўяўленне могуць атрымаць натуральным чынам i дзейнiчаць на iх праз разважанне, цяпер варта пагаварыць пра ўяўленнi звышнатуральныя, якiя называюцца ўяўнымi бачаннямi, што, падобна да натуральных, нi больш, нi менш, з’яўляюцца ў вобразах, формах i фiгурах i належаць да ўнутранага пачуцця.

2. Неабходна заўважыць, што пад назваю ўяўныя бачаннi мы разумеем усе рэчы, якiя з’яўляюцца звышнатуральна ў вобразах, фiгурах i формах праз здольнасць уяўлення. Усе ўяўленнi i формы, якiя пяць цялесных пачуццяў спараджаюць у душы, дзе яны знаходзяцца натуральным чынам, могуць з’явiцца i звышнатуральным чынам, без нiякага ў тым удзелу вонкавых пачуццяў, бо фантазiя злучана з памяццю, падобнаю да архiва цi сховiшча ў розуме, што трымае ў сабе ўсе формы i разумовыя вобразы. Фантазiя таксама падобна да люстэрка, якое захоўвае iх у сабе, атрымаўшы iх цi праз пяць цялесных пачуццяў, як мы гаварылi, цi звышнатуральным спосабам, а пасля яўляе iх розуму, i розум разважае над iмi i робiць меркаванні. Але не толькi гэта можа рабiць фантазiя: яна яшчэ можа кампанаваць вобразы i яўляць iншыя, падобныя да iх i падобныя да тых, якiя ўжо ведае.

3. I таму трэба памятаць, што, падобна да таго, як пяць вонкавых пачуццяў спараджаюць, як было сказана, уяўленні і вобразы сваіх прадметаў унутраным пачуццям, гэтаксама Бог i д’ябал могуць, без удзелу вонкавых пачуццяў, спарадзіць такiя ж з’явы i вобразы, але значна больш прыгожыя i дасканалыя. Таму Бог, выкарыстоўваючы iх, часта яўляе душы многiя iсцiны i дае ёй шмат мудрасцi, як мы чытаем амаль на кожнай старонцы Святога Пiсання. Гэтак Iсая бачыў Бога ў хвале праз дым, якi ахiнаў святыню (6, 4). Бачыў ён таксама i серафiмаў, якiя закрывалi крыламi свае твары i ногi (6, 2). Ерамiя бачыў кiй, якi чуваў (1, 11), Данiэль меў мноства візіяў (7, 10), i гэтак далей. Таксама i д’ябал прагне звесцi душы сваiмi яўленнямi, якiя падаюцца добрымi, як апісана ў 1-й кнізе Валадарстваў (22, 11–23), дзе чытаем, як ён звёў двух прарокаў Акаба, явiўшы ім рогi, каб яны паверылi, што яны перамогуць асiрыйцаў, але гэта была хлусня. Да гэтага можна дадаць візіі, якiя мела жонка Пiлата (Мц, 17, 19), каб не выносiць прысуд Хрысту, i многiя iншыя ўрыўкi са Святога Пiсання, дзе ў люстэрку фантазii i ўяўлення можна пабачыць з’явы, якiя даюцца душам дасведчаных i здараюцца часцей, чым вонкавыя i цялесныя візіі. Калі гаварыць пра ўяўленні i формы, дык няма рознiцы памiж тымi, што ўваходзяць праз унутраныя пачуццi, як мы скажам далей, i тымi, што ўваходзяць праз вонкавыя пачуццi. Але iснуе вялiкая рознiца памiж iх уздзеяннем на душу i iх дасканаласцю, таму што больш уздзейнiчаюць на душу далiкатныя ўяўленнi, асаблiва калi яны звышнатуральныя i больш унутраныя ў параўнаннi з ўяўленнямi звышнатуральнымi, але вонкавымi. Але гэта не касуе таго факту, што цялесныя i вонкавыя ўяўленнi таксама могуць падзейнiчаць больш, бо iх абвяшчэнне залежыць ад Божай волi. Тут я хачу толькi адзначыць, што ўнутраныя ўяўленнi самi па сабе больш уздзейнiчаюць на душу, бо яны больш духоўныя.

4. Менавiта ў рэчышчы фантазii i ўяўлення кiруе д’ябал свае ашуканствы, натуральныя i звышнатуральныя, бо гэтыя здольнасцi з’яўляюцца брамаю душы i ўваходам у яе. I менавiта да ўяўленняў, што знаходзяцца ў гэтых здольнасцях, звяртаецца розум, каб узяць iх цi пакiнуць, як нехта закупляецца ў порце цi на рынку. I таму Бог, але таксама i д’ябал, кiруюцца сюды, каб ахвяраваць розуму каштоўнасцi з’яваў цi звышнатуральных формаў. Нават калi наш Пан, каб навучыць душу, выкарыстоўвае не толькi гэты сродак, але Ён субстанцыйна прабывае ў ёй і можа рабiць гэта цi ўласнай прысутнасцю, цi праз iншыя сродкi.

5. Няма сэнсу спыняцца далей на тым, якiя прыкметы неабходна заўважыць, каб адрознiць, якiя бачаннi паходзяць ад Бога, а якiя — не, i якiя з’яўляюцца адным спосабам, а якiя iншым, бо не гэта мой намер, а той, каб розум навучыўся iх выяўляць, i каб, з аднаго боку, добрыя візіі не сталiся перашкодаю i затрымкаю на шляху паяднання з Божаю Мудрасцю, а з другога боку, каб хлуслiвыя візіі не ашукалi душу.

6. Таму я сцвярджаю, што ўсе гэтыя адчуваннi i ўяўныя візіі i любыя iншыя вобразы i формы, якiя прыходзяць праз уяўленне цi якое-небудзь асобнае паняцце, — цi яны фальшывыя, бо паходзяць ад д’ябла, цi яны праўдзiвыя, бо паходзяць ад Бога, — розум не павiнен нi ўспрымаць, нi сiлкавацца iмi; i таксама душа не павiнна нi жадаць iх, нi прымаць iх, каб заставацца не прывязанаю нi да чаго, аголенаю, пустою i простаю, без усяго i без усiх, менавiта гэтага вымагае злучэнне з Богам.

7. Прычына ў тым, што ўсе гэтыя формы, як ужо было сказана, у момант іх уяўлення заўсёды спараджаюцца ў нечым абмежаваным спосабам, у той час як Божая Мудрасць, з якою розум павiнен злучыцца, нiякiм чынам не падпарадкоўваецца абмежаванаму спосабу разумення канкрэтнага i частковага, бо яна — абсалютна чыстая i простая. I калi неабходна, каб дзве крайнасцi — душа i Божая Мудрасць, злучылiся, трэба, каб гэта адбылося праз нейкую падобнасць памiж iмi. Вось чаму душа таксама павiнна быць чыстаю i простаю, а не абмежаванаю i не прывязанаю да нейкiх частковых ведаў. Яна не павiнна быць змененаю нейкаю абмежаванаю формаю, вобразам цi ўяўленнем. Бог не падпадае пад панаванне нейкiх уяўленняў цi вобразаў. Ён не знаходзiцца ў нiякiм асобным паняццi, таму душа, каб злучыцца з Iм, не павінна знаходзiцца пад панаваннем нейкай формы цi нейкага асобнага паняцця.

8. Тое, што ў Богу няма падобнасцi да нiякай формы, дае нам вельмi добра зразумець Святы Дух, калi ў Кнiзе Другазаконня гаворыць: «Vocem verborum ejus audistis, et formam penitus non vidistis» (4,12), што азначае : «Голас словаў Яго вы чулі, але аблiчча не бачылі». I дадае пасля, што на гары Гораб была цемра, хмары i змрок — сiмвал ведання няяснага i цьмянага, пра якое я казаў, у якiм душа яднаецца з Богам. I далей гаворыцца: «Non vidistis aliquam similitudinem in die, qua locutus est vobis Dominus in Horeb de medio ignis» (4, 15), што значыць: «Вы не бачылі ніякага вобліку ў той дзень, калі гаварыў да вас Пан на Горабе з сярэдзіны агню».

9. Пра тое, што душа не можа дасягнуць вышыняў Бога, магчымых у гэтым жыццi, з дапамогаю пэўных формаў i фiгураў, таксама гаворыць сам Святы Дух у Кнiзе Лiчбаў, калi Бог, ушчуваючы родных Майсея, Аарона i Мірыям за тое, што яны наракалi на Яго, i каб паказаць iм, да якога высокага стану сяброўства з Iм узвышаны Майсей, Бог кажа: «Audite sermones meos: si quis fuerit inter vos propheta Domini, in visione apparebo ei, vel per somnium loquar ad illum. At non talis servus meus Moyses, qui in omni domo mea fidelissimus est: ore enim ad os loquor ei: et palam, et non per aenigmata et figuras Dominum videt» (12, 6–8), што азначае : «Слухайце словы Мае: калі бывае ў вас прарок Панскi, дык Я адкрываюся яму ва ўяўленні, у сне гутару з ім; але не так, як з рабом Маім Майсеем, — ён верны ва ўсім дому Майму: вусны ў вусны гавару Я з ім, і яўна, а не ва ўявах, і вобраз Пана бачыць ён». Гэтым Бог дае нам ясна зразумець, што ў стане найвышэйшага злучэння, пра якое мы гаворым, Бог зносiцца з душою не праз нейкую маску ўяўнага бачання цi нейкiх падобнасцяў цi фiгураў, чаго i не павiнна быць. Ён зносiцца адкрыта, вуснамі ў вусны, гэта значыць — праз чыстую, аголеную сутнасць душы, гэта значыць — праз вусны душы ў любовi Бога.

10. Такiм чынам, каб дасягнуць сутнаснага злучэння з Богам, душа павiнна быць вельмi асцярожнаю, каб не павесцiся на вобразныя бачаннi, формы, фiгуры цi нейкiя асобныя веды, бо яны нiколi не змогуць стаць адпаведным i найпрасцейшым сродкам для дасягнення мэты. Больш за тое, яны могуць ёй нават перашкодзiць у гэтым. I таму душа павiнна адмовiцца ад iх i зрабiць усё, каб не прывязвацца да iх. Адзiная прычына, па якой iх можна дапусцiць i выкарыстаць, гэта калi праўдзiвыя вобразныя бачаннi добра ўплываюць на душу. Але нават i ў гэтым выпадку зусiм не абавязкова iх прымаць i заўсёды лепей адразу адмовiцца ад iх, бо як вонкавыя цялесныя бачаннi, пра якiя мы гаварылi вышэй, гэтак i ўнутраныя вобразныя бачаннi могуць добра ўплываць на душу, спараджаючы ў ёй новае разуменне, любоў i пяшчоту. Але для таго, каб яны добра ўплывалi на душу, зусiм не абавязкова, каб душа жадала iх прыняць, як мы ўжо казалi. Вобразныя бачаннi ў момант, калi яны ўзнiкаюць ва ўяўленнi, пачынаюць уздзейнiчаць i на душу, даючы ёй разуменне, любоў i пяшчоту цi тое, што Богу падабаецца ёй даць. Гэта значыць, што яны ўплываюць i на ўяўленне, i на душу, але не заўсёды адначасова i не заўсёды аднолькава. Значна больш яны ўплываюць на душу, бо ўздзейнiчаюць на яе пасiўным чынам. Iнакш кажучы, сама душа не ўдзельнiчае ў гэтым i пры ўсiм жаданнi яна не можа iм нi перашкодзiць, нi паўплываць на iх. Адзiнае, што яна можа, — гэта быць дасяжнаю для iх добрага ўплыву. Як шкло не можа быць перашкодаю для сонечнага промня, якi яго працiнае i якое асвятляецца iм пасiўна, гэта значыць без удзелу ў яго дзеянні, яно толькi даступнае сваёю празрыстасцю i чысцiнёю. Гэтаксама i душа не можа не атрымлiваць натхненнi i паведамленнi ў гэтых вобразах, нават калi яна iх не хоча i працiвiцца iм, таму што воля ў пакорлiвым i любоўным адрачэннi не можа супрацьстаяць звышнатуральным натхненням. Толькi нячыстасць i недасканаласць душы з’яўляюцца перашкодаю для гэтага, як плямы на шкле перашкаджаюць пранiкненню святла.

11. Становіцца зразумела, што чым хутчэй воля i прывязанасцi душы вызваляцца ад усiх уяўленняў i ад усiх плямаў накшталт вобразаў, формаў i фiгураў, у якiя апранутыя вышэйзгаданыя духоўныя паведамленнi, чым хутчэй яна пазбавiцца не толькi гэтых паведамленняў, але i ўсяго дабра, якое з iх вынiкае, тым больш яна будзе схiльнаю прыняць iх з большай шчодрасцю, яснасцю i свабодаю духу i простасцю, пакiнуўшы ў баку ўсе тыя ўяўленнi, якiя, нiбы пялёны цi заслоны, хаваюць усё духоўнае дабро, якое яны маюць у сабе. I наадварот, калi душа прагне сiлкавацца гэтымi паведамленнямi, яны зоймуць яе дух i пачуццi такiм чынам, што будзе немагчымы сутнасны i свабодны зыход духу, бо розум пакрыецца нiбыта карою, i зразумела, што ён не будзе мець свабоды, каб прыняць тое, што ёсць духоўнага ў гэтых формах. Вось чаму, калi б душа захацела прыняць i звярнуць на iх увагу, яна iмi абцяжарылася б i задаволiлася б менш вартаю iх часткаю, гэта значыць тым, што яна магла б пазнаць i даведацца праз iх. Гэта значыць, што яна затрымалася б толькi на вонкавых формах, уяўленнях i частковых паняццях, а тое, што ў iх галоўнае —дадзены праз iх дух, яна не змагла б ні распазнаць, нi пазнаць, нi даведацца, чым ён ёсць, i не змагла б нават сказаць, на чым ён палягае, менавiта таму, што ён ёсць чыстым духам. Як мы казалi, яна пазнала б толькi тое, што ў iх найменш важнае i паводле ўласнага разумення, гэта значыць — яна пазнала б толькi формы паводле пачуццяў. I таму я сцвярджаю, што калi душа паводзiць сябе пасiўна, гэта значыць не пачынае дзейнiчаць i нават не будзе ведаць, як дзейнiчаць, ёй будуць дадзены Богам такiя бачаннi, якiя яна сама па сабе не змагла б ні зразумець, нi ўявiць.

12. I таму неабходна заўсёды адводзiць вочы душы ад усiх гэтых уяўленняў, якiя яна можа выразна бачыць i разумець, — таго, што ёй пераказваецца пачуццямi, але не заснаванае на пэўнасцi веры. Душа павiнна абапiрацца на тое, чаго яна не бачыць i што не паходзiць з пачуццяў, гэта значыць на дух, якi не яўляецца ёй у пачуццёвых вобразах i фiгурах, але вядзе яе да злучэння ў веры, якая, як было сказана, i з’яўляецца адпаведным сродкам для гэтага. Такiм чынам, душа можа выкарыстаць сутнасць гэтых бачанняў для веры, калi здолее адмовiцца ад усяго таго, што ў iх пачуццёвага i зразумелага, адкiнуць iх, добра скарыстаўшы толькi тое, што Бог меў на ўвазе, калi адарыў iмi душу. Бо, як мы ўжо сказалі пра рэчы цялесныя, Бог не дае ўсе гэтыя бачаннi душы для таго, каб яна iх прагнула i прывязвалася да iх.

13. Але тут узнiкае сумненне. Калi праўда, што Бог дае душы звышнатуральныя бачаннi не таму, што яна iх прагне i не таму, каб яна прывязвалася да iх, а наадварот, каб яна не звяртала на iх увагі, дык навошта Ён iх дае, улiчваючы тое, што яны могуць увесцi душу ў зман i ў небяспеку цi могуць стацца для яе перашкодаю ў руху наперад. Асаблiва калi Бог мог бы паведамiць душы духоўным чынам i сутнасна тое, што Ён паведамляе праз пачуццi з дапамогаю бачанняў i пачуццёвых формаў.

14. На гэтае пытанне мы адкажам у наступным раздзеле даволi складаным, але вельмi неабходным, на мой погляд, вучэнні як для духоўных людзей, гэтак i для тых, хто iмi кiруе, бо ў гэтым вучэннi тлумачацца спосаб i мэта, якiя мае на ўвазе Бог, калi iх спасылае. Паколькi не ўсе духоўнiкi ў гэтым разбiраюцца, яны не ведаюць, як кiраваць нi сабою, нi iншымi дзеля паяднання з Богам. Такiя духоўнiкi думаюць, што дастаткова ўпэўнiцца, што гэтыя бачаннi сапраўдныя i паходзяць ад Бога, і будзе добра прыняць iх i заспакоiцца ў iх, не звяртаючы ўвагу на тое, што душа прыўласцiць гэтыя бачаннi, прывяжацца да iх i абцяжарыцца iмi, калi не здолее адмовiцца ад iх, гэтаксама, як i ад рэчаў гэтага свету. Такiм духоўнiкам падаецца, што добра прыняць некаторыя бачаннi i адмовiцца ад iншых, i такiм чынам яны самi трапляюць у цяжкую i небяспечную сiтуацыю i цягнуць за сабою душы, бо не проста адрознiць праўду ад фальшу ў гэтых бачаннях. Бог не вымагае ад iх такой цяжкой працы i не хоча, каб простыя i малыя душы апынулiся ў небяспецы i няпэўнасцi, бо яны маюць здаровае i пэўнае вучэнне, якiм ёсць вера, з якою яны павiнны крочыць наперад.

Але немагчыма iсцi наперад, калi не заплюшчыць вочы, каб не бачыць нiчога, што належыць да пачуццяў i да паняццяў зразумелых i частковых. Таму святы Пётр, пэўны, што пабачыў хвалу ў Хрысце падчас Ягонага Перамянення, пасля таго, як апавёў пра гэта ў сваiм другiм кананiчным лiсце, не захацеў, каб вернiкi палiчылi гэты досвед за ўпэўненасць веры, i, каб скiраваць iх на шлях веры, сказаў: «Et habemus firmiorem propheticum sermonem: cui benefacitis attendentes quasi lucernae lucenti in caliginoso donec dies elucescat» (2 П 1, 19), што значыць: «Мы маем больш моцнае сведчанне», чым бачанне на гары Табор, — гэта словы i прамаўленнi прарокаў, якiя сведчаць аб Хрысце: «Да таго ж, у нас ёсць мацнейшае прароцкае слова. І вы добра зробіце, калі будзеце трываць пры ім, як пры светачы, што свеціць у цёмным месцы».

Гэтае параўнанне, калi мы паразважаем над iм, заключае ў сабе ўсё нашае вучэнне. Калi мы гаворым, што неабходна ісці за святлом веры, якой нас навучылi прарокi i якое свецiць нам у цёмным месцы, мы гаворым, што мы павiнны заставацца ў цемры i заплюшчыць вочы пры любым iншым святле. I сярод гэтай цемры толькi вера, якая таксама з’яўляецца цемраю, ёсць нашым светачам, за якiм мы павiнны ісці. Бо калi мы прывяжамся да iншага святла цi да зразумелых i частковых ведаў, мы адразу ж згубiм повязь з цёмным святлом веры, i яно перастане свяцiць нам у гэтай цемры, пра якую гаворыць святы Пётр. Гэта цёмнае месца азначае розум, на якiм трымаецца светач веры. Неабходна заставацца ў цемры ажно да таго моманту, пакуль у iншым жыццi не пачнецца дзень яснага бачання Бога, а пры гэтым жыццi — пакуль не настане перамяненне i злучэнне з Богам, да якога iмкнецца душа.

Пераклад з іспанскай мовы
Святланы Грэсвi.

* У трактаце святога Яна ад Крыжа цытаты са Святога Пісання падаюцца на лацінскай мове. У беларускім тэксце яны пададзены ў перакладзе Святланы Грэсві.