Гербест Бенедыкт (1531—1593) — польскі езуіт, рэлігійны пісьменнік, тэолаг-палеміст XVI ст. Нарадзіўся ў Новым Месце (каля Пшэмысьля) у 1531 г. у беднай сям’і Зеляневічаў (або Зяліньскіх). Назваў сябе Гербестам і пад гэтым псеўданімам вядомы ў літаратуры і гісторыі. Вучыўся ў Ягелонскай Акадэміі, дзе атрымаў вучоную ступень магістра мастацтваў. З 1550 г. займаўся вывучэннем старажытных моваў у Львоўскай гімназійнай школе. У 1553 г. узначаліў Кракаўскую школу і тут прыняў святарскае пасвячэнне. Гнезненскі арцыбіскуп Ян Пшэрэнбскі запрасіў яго ў сваю рэзідэнцыю ў Скернявіцах. Тут Б.Гербест займаўся адукацыяй моладзі і напісаў шэраг сваіх вядомых на той час твораў: «Comptus...» (1559), «Arithmeticz linearis» (1560). У 1561 г. атрымаў вучоную ступень доктара навук. З 1562 г. — познаньскі канонік. У 1566 г. Гербест выдаў сваю «Навуку сапраўднага хрысціяніна» (катэхізіс). У 1567 г. у Кёльне пабачылі свет ягоныя «Horarium canonicarum rationarum cum D.Augustini sententiis de Eucharistia explicatis». Памылкі чэшскага духавенства ў падыходзе да пытанняў веры Гербест выкрываў у «Confutatio picarditarum haereticorum» (Кракаў, 1567 г.). Іншаверцы адказалі яму, у асобе Яна Немаеўскага, творам «Адказ на кніжкі Б.Гербеста» (Кракаў, 1579 г.). У працяг палемікі Гербест напісаў «Prodromus, пасыльны альбо ганец супраць адповедзі». У 1571 г. уступіў у ордэн езуітаў (пасвячэнне атрымаў у Рыме). Быў членам езуіцкай калегіі г. Брунсберга ў Швецыі (у 1574—1576 гг.), спаведніком каралевы Кацярыны Ягелонкі. Прыехаўшы на Украіну, Гербест разгарнуў шырокую асветніцкую дзейнасць, навярнуў з кальвінізму да каталіцтва шмат каго з выбітных асобаў таго часу. У 1586 г. у Кракаве Гербест выдаў свой самы знакаміты твор — «Паходжанне веры Рымскага Касцёлу і гісторыя грэцкае няволі: дзеля адзінства». Аўтар быў гарачым прыхільнікам ідэі аб’яднання Касцёла і Царквы. «Паходжанне веры...» адыграла ролю ў зараджэнні т.зв. царкоўна-палемічнай літаратуры на Беларусі. Несумненна, што гэты твор паслужыў добрай падмогай Пятру Скаргу (ідэйнаму натхняльніку Берасцейскай царкоўнай уніі 1596 г.) пры напісанні ім працы «Аб адзінстве Божага Касцёла...» — твора, з якога ўласна і пачынаецца беларуская царкоўна-палемічная літаратура.

У сваім творы Б.Гербест на матэрыяле дакладных звестак з царкоўнай і свецкай гісторыі асвятляе падзеі і даследуе прычыны, якія прывялі да расколу хрысціянства. Гэтая брашура, на жаль, не страціла сваёй актуальнасці і ў нашыя дні, праз 413 гадоў пасля яе напісання.

Спадзяюся, што чытач з цікавасцю ўспрыме яе беларускамоўны пераклад і прачытанае дапаможа вернікам глыбей зразумець факты даўнейшай гісторыі ўзаемадачыненняў паміж Касцёлам і Царквою. Толькі добра арыентуючыся ў мінулым, можна ўпэўнена крочыць далей — да аднаўлення агульнахрысціянскага Божага Дома.

Бенедыкт Гербест. ПАХОДЖАННЕ ВЕРЫ РЫМСКАГА КАСЦЁЛУ...