Home Help
Пра нас Аўтары Архіў Пошук Галерэя Рэдакцыя
3(21)/2002
Мастацтва

АБРАЗЫ МАЦІ БОЖАЙ РУЖАНЦОВАЙ
Постаці
Нашы святыні
Юбілеі

ЗЯМЛЯ ВОЛАТАЎ
Паэзія

ВЕРШЫ
Пераклады

ЕЗУС НЕВЯДОМЫ

ЧАТЫРЫ СУР'ЁЗНЫЯ СПЕВЫ
Haereditas

МАЕ ПАДАРОЖЖЫ
На кніжнай паліцы
Адукацыя
Нашы падарожжы

КРАІНА СВЯТОГА ПАТРЫКА
Постаці

ЖЫЦЦЁ ТВОРАЦЬ ЛЮДЗІ ВЕРЫ
Кантрапункт

ПРАГРЭС ЦІ РЭГРЭС?
Культура

Уладзімір САЛАЎЁЎ

ЖЫЦЦЁ ТВОРАЦЬ ЛЮДЗІ ВЕРЫ

(З «Другой прамовы памяці Дастаеўскага»)

Біяграфія Уладзіміра Салаўёва

...Калі глядзець на Хрыста толькі як на факт з былога, далёкі і неспасцігальны цуд, то лёгка можна зрабіць з Яго мёртвы вобраз, якому пакланяюцца ў святынях у святочныя дні, але якому няма месца ў жыцці. Тады ўсё хрысціянства замыкаецца ў сценах храма і ператвараецца ў абрад і ўзнясенне малітваў, а дзейснае жыццё застаецца цалкам нехрысціянскім. І такая знешняя Царква заключае ў сабе сапраўдную веру, але гэтая вера настолькі слабая, што яе стае толькі на святочныя хвіліны. Гэта - храмавае хрысціянства. І яно павінна існаваць перадусім, бо на зямлі знешняе апярэджвае ўнутранае; але яго недастаткова. Ёсць іншы від альбо ступень хрысціянства, дзе яно не задавальняецца набажэнствамі, а хоча кіраваць дзейсным жыццём чалавека, яно выходзіць з храма і пасяляецца ў дамах чалавечых. Яго ўдзел - унутранае індывідуальнае жыццё. Тут Езус выступае як найвышэйшы духоўны ідэал, рэлігія канцэнтруецца ў асабістай маралі, і ўся справа замыкаецца на выратаванні паасобнай душы чалавечай. Ёсць і ў такім хрысціянстве сапраўдная вера, але і тут яна яшчэ слабая; яе стае толькі на асабістае жыццё і прыватныя справы чалавека. Гэта - хрысціянства хатняе. Яно павінна быць; але і яго недастаткова. Бо яно пакідае ўвесь агульначалавечы свет, усе справы грамадскія, грамадзянскія і міжнародныя - усё гэта яно пакідае і перадае ва ўладу злых, антыхрысціянскіх пачаткаў. Але калі хрысціянства ёсць найвышэйшая, безумоўная праўда, то так не павінна быць. Сапраўднае хрысціянства не можа быць толькі хатнім, як і толькі храмавым - яно павінна быць паўсюдным, яно павінна распаўсюджвацца на ўсё чалавецтва і на ўсе справы чалавечыя. І калі Хрыстус ёсць сапраўды ўвасабленнем ісціны, то Ён не павінен заставацца толькі храмавай выявай альбо толькі асабістым ідэалам: мы павінны прызнаць Яго як сусветна-гістарычны пачатак, як жывы фундамент і краевугольны камень усёчалавечага Касцёла. Усе справы і адносіны агульначалавечыя павінны канчаткова кіравацца тым самым маральным пачаткам, якому мы пакланяемся ў святынях і які прызнаём у сваім хатнім жыцці, г. зн. пачаткам любові, свабоднай згоды і братняй лучнасці. (…)

Храмавае і хатняе хрысціянства існуе ў рэчаіснасці - яно ёсць фактам. Хрысціянства ўсяленскага яшчэ няма ў рэчаіснасці: яно ёсць толькі заданнем, і якім агромністым заданнем, заданнем, што, відаць, перавышае сілы чалавечыя. Сапраўды, усе агульначалавечыя справы - палітыка, навука, мастацтва, грамадская гаспадарка, знаходзячыся па-за межамі хрысціянскага пачатку, замест таго, каб яднаць людзей, разрозніваюць і раздзяляюць іх, бо ўсе гэтыя справы кіруюцца эгаізмам і прыватнаю выгадаю, суперніцтвам і барацьбою і нараджаюць прыгнёт і насілле. Такая рэчаіснасць, такі факт.

Але ёсць людзі, якія не схіляюцца перад сілаю факта і не служаць ёй. Супраць грубай сілы таго, што існуе, у іх ёсць духоўная сіла веры ў ісціну і дабро - у тое, што павінна быць. Не спакушацца бачным валадарствам зла і не адракацца дзеля яго ад нябачнага дабра - гэта подзвіг веры. У ім уся сіла чалавека. Хто не здольны на гэты подзвіг, той нічога не зробіць і нічога не скажа чалавецтву. Людзі факта жывуць чужым жыццём, але не яны твораць жыццё. Жыццё твораць людзі веры. Гэта тыя, якіх называюць летуценнікамі, утапістамі, юродзівымі, - яны ж прарокі, сапраўды лепшыя людзі і правадыры чалавецтва.

(…) Сапраўдная Царква (…) ёсць агульначалавечая, найперш у тым сэнсе, што ў ёй павінна дашчэнту знікнуць раздзяленне чалавецтва на плямёны і народы, што супернічаюць і варагуюць паміж сабою. Усе яны, не губляючы свайго нацыянальнага характару, а толькі вызваляючыся ад свайго нацыянальнага эгаізму, могуць і павінны злучыцца ў адной агульнай справе сусветнага адраджэння. (…)

Якім бы глыбокім ні было падзенне чалавека альбо народа, якою б брыдотаю ні было напоўнена яго жыццё, ён можа з яе выйсці і падняцца, калі хоча, г. зн., калі прызнае сваю заганную рэчаіснасць толькі за нешта адмоўнае, толькі за факт, якога не павінна быць, і не робіць з гэтага адмоўнага факта нязменнага закону і прынцыпу, не ўзводзіць свой грэх у праўду. Але калі чалавек альбо народ не мірыцца са сваёю заганнаю рэчаіснасцю і асуджае яе як грэх - гэта ўжо азначае, што ёсць у яго нейкае ўяўленне, ці ідэя, ці хоць бы толькі прадчуванне іншага, лепшага жыцця, таго, што павінна быць. (…)

Сапраўднае хрысціянства ёсць агульначалавечае не ў тым толькі сэнсе, што яно павінна злучыць усе народы адною вераю, а галоўнае ў тым, што яно павінна злучыць і прымірыць усе чалавечыя справы ў адну сусветную агульную справу, без яе ж і агульная паўсюдная вера была б толькі абстрактнай формулай і мёртвым догматам. (…) У Хрысце адкрылася нам бясконцасць чалавечай душы, што здольная ўмясціць у сябе ўсю бясконцасць Бога - гэтая ідэя ёсць разам і найвялікшым дабром, і найвышэйшаю ісцінаю, і найдасканалейшаю прыгажосцю. Ісціна ёсць дабро, зразумелае чалавечым розумам; прыгажосць ёсць тое самае дабро і тая ж ісціна, цялесна ўвасобленыя ў жывой канкрэтнай форме. І поўнае яе ўвасабленне - ужо ва ўсім ёсць канцом і мэтаю і дасканаласцю, вось чаму (…) прыгажосць выратуе свет.

Свет не павінен быць выратаваны сілком. Заданне не ў простым злучэнні ўсіх частак чалавецтва і ўсіх спраў чалавечых у адну агульную справу. Можна сабе ўявіць, што людзі працуюць разам над якім-небудзь вялікім заданнем і да яго зводзяць і яму падпарадкоўваюць усю сваю прыватную дзейнасць; але калі гэтае заданне ім навязана, калі яно для іх ёсць нечым фатальным і неадступным, калі яны злучаныя сляпым інстынктам альбо знешнім прымусам: то хоць бы такое адзінства распаўсюджвалася на ўсё чалавецтва, гэта не будзе сапраўднае ўсёчалавецтва, а толькі агромністы «мурашнік». (…) Справа не ў адзінстве, а ў свабоднай згодзе на адзінства. Справа не ў велічы і важнасці агульнага задання, але ў дастатковым яго прызнанні.

Канчатковай умовай сапраўднага ўсёчалавецтва ёсць свабода. Але дзе ж зарука таго, што людзі свабодна прыйдуць да яднання, а не разыдуцца ва ўсе бакі ў варожасці, вынішчаючы адны другіх, як мы гэта і бачым? Зарука ў адным: у бясконцасці душы чалавечай, якая не дазваляе чалавеку назаўжды спыніцца і супакоіцца на нечым частковым, дробным і няпоўным, а прымушае яго дамагацца і шукаць поўнага ўсёчалавечага жыцця, усеагульнай і сусветнай справы.

Вера ў гэтую бясконцасць душы чалавечай дадзена хрысціянствам. З усіх рэлігій адно хрысціянства побач з дасканалым Богам ставіць дасканалага чалавека, у якім паўната Бога прабывае цялесна. І калі поўная рэчаіснасць бясконцай чалавечай душы была ажыццёўлена ў Хрысце, то магчымасць, іскра гэтай бясконцасці і паўнаты існуе ў кожнай душы чалавечай, нават на самай нізкай ступені падзення…

(…) Безумоўна, у кожнага, і ў таго, хто прызнае вялікую агульначалавечую справу, ёсць свае прыватныя справы і заняткі, свая прафесія і спецыяльнасць. І зусім не трэба кідаць іх, калі толькі ў іх няма нічога супраціўнага маральнаму закону. Агульначалавечая справа таму і ёсць агульначалавечай, што яна можа ўсё сумяшчаць і нічога не выключае, акрамя злосці і граху. Ад нас толькі патрабуецца, каб мы не ставілі сваёй маленькай часткі на месца вялікага цэлага, каб мы не адасабляліся ў сваёй прыватнай справе, але стараліся звязаць яе са справай чалавечай, каб гэтую вялікую справу мы ніколі не выпускалі з-пад увагі, ставілі яе найвышэй і перадусім, а астатняе ўжо - потым. Не ад нас залежыць рашэнне, калі і як здзейсніцца вялікая справа чалавечага яднання. Але паставіць яе сабе як найвышэйшае заданне і служыць ёй ва ўсіх справах сваіх - гэта залежыць ад нас. Ад нас залежыць сказаць: вось чаго мы хочам, вось нашая найвышэйшая мэта і наш сцяг - і на іншае мы не згодныя.

Пераклад з рускай мовы Ірына Бурак

Біяграфія Уладзіміра Салаўёва


 

 

Design and programming
PRO CHRISTO Studio
Polinevsky V.


Rating All.BY