Home Help
Пра нас Аўтары Архіў Пошук Галерэя Рэдакцыя
2(24)/2003
Галерэя
Нашы святыні

ПАКУТЫ ЮРАВІЦКАГА КАСЦЁЛА
У свеце Бібліі
На шляху веры

ЯК ЗНАЙСЦІ ЧАС ДЛЯ БОГА?
Паэзія

ВЕРШЫ

ВЕРШЫ
Сведчаць архівы

ПАДРЭЗАНЫЯ КРЫЛЫ
Архіўная старонка

НА СУСТРЭЧУ З МІНУЛЫМ
Haereditas
Пераклады

ПЕРАСЦЯРОГІ ЗБАВЕННЫЯ

МАРАЛІТЭ НА СЦЭНЕ ПРЫДВОРНАГА ТЭАТРА

БЕЗРАЗВАЖЛІВЫ СУДДЗЯ
Мастацтва
Проза

ЧЫРВОНАЯ БРАМА
Юбілеі

НОЧЧУ НА ХУТАРЫ
Проза

МАЛІТВА МАЦІ
Нашы святыні

ВАЧЫМА ФАТОГРАФА
Музыка

Здзіслаў СІЦЬКА

ПРЫСТУПКА ДА АЛТАРА ПРАЎДЫ

У сярэдзіне XIII ст. для Наваградскага княства склаліся складаныя геапалітычныя ўмовы. І наваградцы, якія ўжо прынялі хрысціянства «ад усходу», пачалі шукаць хаўруснікаў у Еўропе. Выкананне такой складанай палітычнай місіі было даручана Міндоўгу. Ён выправіў паслоў да магістра Тэўтонскага ордэна, і ў выніку перамоваў да Міндоўга быў пасланы прэсвітэр гэтага ордэна Хрысціян. Ён навучаў Міндоўга, ягоных сямейнікаў і дружыну падставам хрысціянскай веры, а пасля і ахрысціў іх. Цягам часу Міндоўг дамогся, каб менавіта Хрысціяна кансэкравалі на біскупа новай дыяцэзіі.

Але асоба першага апостала Літвы засталася невядомай. Не ўспомніў пра хрысціянаў чын аўтар «Хронікі літоўскай і жамойцкай», які ведаў, што Міндоўга пры хрышчэнні назвалі Мендолфам, і для якога напэўна не было таямніцай імя хрысціцеля. Не напісаў пра Хрысціяна складзены ў хрысціянскім Галіцка-Валынскім княстве летапіс, які пералічвае паганскія боствы — ім нібыта прыносіў ахвяру Міндоўг. Не згадваецца імя Хрысціяна ў зборніку «Chrystianizacja Litwy» (Кракаў, 1987) — новым выданні навуковых працаў вядомых даследнікаў гісторыі Касцёла ў Літве (г.зн. на Жмудзі і на Беларусі): прафесара «гісторыі Усходняй Еўропы» Бонскага універсітэту Зянонаса Івінскаса, які ведаў пра «літоўскае біскупства», ды ксяндза Яна Фіялка, прафесара Львоўскага і Кракаўскага універсітэтаў. Склалася ўражанне, што Хрысціяна наўмысна замоўчвалі, але можна дапусціць таксама, што польскія ды жамойцкія гісторыкі Касцёла не вызначыліся, як ставіцца да хрышчэння князя Наваградскага і ягоных ваяроў-літвы. А таму і спрасцілі праблему — прызналі за па

чатак хрышчэння Літвы 1386 год, г.зн. на 135 гадоў пазней.

Да 750-годдзя хрышчэння Міндоўга я напісаў нарыс, які друкаваўся ў часопісе «Дыялог» (№№ 10/2000 – 7-8/2001). І, вядома, я няшмат мог сказаць пра Хрысціяна, таму што не меў магчымасці трапіць у крыжацкія архівы. Аднак гэтымі публікацыямі зацікавіўся валанцёр з Нямеччыны Крыштаф Мюль, які ў той час працаваў у баранавіцкім Доме Святой Тройцы ордэна місіянераў Божага Слова. Я падзяліўся з ім сваімі развагамі пра ролю Хрысціяна ў гісторыі нашай старажытнай дзяржавы – Вялікага Княства Літоўскага, расказаў, што не магу знайсці патрэбны мне артыкул К. Віля, надрукаваны ў нямецкім гістарычным часопісе. І праз некаторы час Крыштаф перадаў мне ксеракопію гэтай навуковай працы, што па ягонай просьбе выслаў з Нямеччыны Ганс Мюль, Крыштафаў дзядзька. Вядомая даследніца беларуска-нямецкіх моўных сувязяў Валянціна Выхота пераклала артыкул на беларускую мову, і я змог дапоўніць нарыс (№№ 9, 10, 12/2001) канкрэтнымі звесткамі пра біскупа-суфрагана, якога К. Віль называў Christian von Lithauen, а таксама і Weihbischof von Lithauen. Напрыканцы публікацыі я выказаў меркаванне, што Хрысціян мог паходзіць з нейкага цюрынгскага паселішча, якое называлася Літва, што ён ведаў старабеларускую мову, на якой і навучаў сваю новую паству.

Пачатак гісторыі Каталіцкага Касцёла ў нашай краіне яшчэ багаты на таямніцы. Аднак пададзенае тут даследаванне Карнэліуса Віля дае нам падставу спадзявацца, што цягам часу мы дазнаемся праўду і пра месца хрышчэння Міндоўга, і пра паселішча ці горад, дзе была рэзідэнцыя біскупа Хрысціяна.

Рэдакцыя дзякуе пану Гансу Мюлю, Нямецкаму культурнаму цэнтру імя І. Гётэ ў Мінску за дапамогу ў перакладзе артыкула К. Віля.

Карнэліус ВІЛЬ
ПРА АЎТАРА МАЙНЦКАЙ ХРОНІКІ


 

 

Design and programming
PRO CHRISTO Studio
Polinevsky V.


Rating All.BY