ЦУДОЎНАЯ МАЦІ З БОРУ

Маці Божая Барунская, Суцяшальніца ўсіх Засмучаных, маліся за нас!

Сярод глухіх лясоў Ашмяншчыны шчыльненька, хата да хаты, туліцца вёска Баруны. Для кагосьці звычайная і сціплая, аднак прыкметная і вельмі слынная для кожнага католіка Беларусі. У гэтай вёсцы не адно стагоддзе ўзвышаецца вялікі мураваны касцёл, што захапляе сваёю веліччу і хараством. Святыня не зачынялася на працягу ўсяго панавання камуністычнага рэжыму, а гэта асаблівая Божая ласка, якую ўпрасіла для гэтага беднага краю, безумоўна ж, Найсвяцейшая Панна Марыя. Яе цудоўны абраз ушаноўваецца тут вось ужо 300 гадоў.

Абраз Маці Божай Барунскай работы невядомага мастака спачатку быў ва ўласнасці ксяндза Юзафата Бражыца з ордэна базыльянаў, святара вельмі пабожнага і аскетычнага, вялікага ахвярадаўцы і місіянера. Калі ён цяжка захварэў у часе эпідэміі 1666 г., Маці Божая яго аздаравіла. У 1683 г. перад смерцю святар перадаў абраз Маці Божай свайму сваяку Мікалаю Песляку, які жыў у Казякоўшчыне, недалёка ад таго месца, дзе паўсталі Баруны. Маці Божая цудоўнымі знакамі аб’явіла Мікалаю, што прагне, каб Яе абраз ушаноўваўся публічна.

У 1691 г. Маці Божая ў сваім аб’яўленні Мікалаю Песляку ўказала месца, на якім прасіла ўстанавіць крыж з абразом, а потым пабудаваць касцёл. У часе гэтых працаў адзін сляпы чалавек, што праходзіў міма абраза, нечакана стаў бачыць. Хутка пра цуд даведалася ўсё наваколле. Людзі пачалі прыходзіць да цудоўнага абраза з малітвамі і просьбамі. Складалі таксама ахвяры, дзякуючы якім Мікола Песляк распачаў будову драўлянага касцёліка. І ўжо ў наступным, 1692 годзе, вернікі перанеслі абраз у новазбудаваную святыню. У тым жа годзе адбылося некалькі цудоўных аздараўленняў.

Для духовай апекі ў Баруны прыбылі айцы базыльяне з Вільні і распачалі будову мураванага касцёла. Было гэта ў 1695 годзе, на які прыпала найбольш цудоўных аздараўленняў. Вось некаторыя з іх: Ева Гайдукевіч з Вільні з 5 гадоў была спаралізавана; да Ганны Сачковай з Наваградка вярнуўся зрок, да таго ж яна, таксама спаралізаваная, устала з ложка.

Паступова месца, якое назвалі Барунамі, стала месцам паломніцтва як для вернікаў рыма-каталіцкага, так і уніяцкага веравызнанняў. Надзвычайныя ласкі і цуды дадавалі ўсё больш славы гэтаму святому месцу.

У часе нападу шведаў у 1702 годзе айцы базыльяне перадалі абраз у Валожын гетману Вялікага Княства Літоўскага Міхалу Вішнявецкаму. Такім чынам абраз Маці Божай пачаў вандраваць разам з войскам ВКЛ і славіўся цудамі ў Брэсце, Пінску і па ўсёй Літве. Усюды, дзе войска прыпынялася на пастой, айцы базыльяне адпраўлялі набажэнства, а мясцовы люд збіраўся каля абраза, давяраючы Матачцы Божай свае патрэбы і аддаючыся ў Яе Матчыну апеку.

У 1709 г. абраз вярнуўся ў Баруны і быў змешчаны ў адбудаванай пасля пажару святыні, а Маці Найсвяцейшая і надалей ўдзяляла сваю цудоўную дапамогу жыхарам мястэчка і шматлікім пілігрымам. Усе цуды, што тут адбываліся, былі запісаны Уладзімірскім біскупам Львом Кішкам і надрукаваныя ў 1712 г. у яго кнізе «Мора ласкаў і шчадротаў Боскіх у пушчы Барунскай дазнаных...» Той самы біскуп у 1715 г. кансэкраваў выбудаваны касцёл, а земскі начальнік з Наваградка Баканоўскі ахвяраваў залатыя кароны для Матачкі Божай і Дзіцяткі Езуса.

Пра цудоўны Барунскі абраз паэты складалі вершы. Адам Міцкевіч, напрыклад, успамінае пра Маці Божую Барунскую ў двух сваіх творах: «Aniela» і «Nocleg».

Айцы базыльяне, прадбачачы ганенні з боку царскай улады, перадалі ў 1839 г. цудоўны абраз Маці Божай Барунскай сям’і Вышынскіх у вёску Аляны, а ў касцёле змясцілі яго дасканалую копію. Вышынскія, пакідаючы свой маёнтак, забралі з сабой як найвялікшую каштоўнасць і абраз Маці Божай. З таго часу абраз вандраваў па розных гарадах нашага краю, а таксама быў у Кракаве. У памяць пра тую вандроўку ў Кракаўскай архідыяцэзіі, у найстарэйшым драўляным касцёле ў мястэчку Закапанэ знаходзіцца абраз Маці Божай з надпісам: «Цудоўная Маці Божая з пушчы Барунскай». У куце абраза над галоўкай Дзіцяткі Езуса напісаны пачатак старой барунскай песні:

Цудоўная Маці з Бору, Панна з Нябеснага двору, Абрала сабе пустыню, З якой Імя Яе слыне. Дзе мядзведзь меў бярлогу, А лось у ежы падмогу, Цяпер там пасілкам нябесным Жыве суцешаны грэшнік.

Гэты абраз намалявала Крыстына Судзілоўская, якая нарадзілася каля Наваградка і паходзіла з тае сям’і, чые продкі захоўвалі з пакалення ў пакаленне цудоўны абраз Маці Божай Барунскай.

У 1922 г. цудоўны абраз Маці Божай вярнуўся з Вільні ў Барунскую святыню, якая насіла імя апосталаў Пятра і Паўла. 14 кастрычніка на чыгуначным вакзале ў Ашмянах сабраліся святары і вернікі, каб з урачыстай працэсіяй пранесці цудоўны абраз у вёску Жупраны. Усю ноч тут адбывалася чуванне, а раніцаю 15 кастрычніка працэсія з Матачкай Божай рушыла ў Баруны. Пасля ўрачыстай Сумы цудоўны абраз Маці Божай быў змешчаны на былым сваім месцы, у алтары бочнай навы.