Я І ХРЫСЦІЯНСКАЯ 7-Я ПАМІЖ МНОСТВАМ СМЕРЦІ І АДЗІНКАЙ ЖЫЦЦЯ

<...> Расійскі філолаг, гісторык культуры, філосаф і біблеіст Сяргей Аверынцаў у працы «Шлюб і сям’я: несвоечасовы досвед хрысціянскага погляду на рэчы» называе «бездухоўнасцю без усялякай сярэдзіны тое, што ніякім чынам не ёсць нулявым варыянтам, але менавіта адмоўнаю велічынёю зла, не адсутнасць духу, але яго пазамінулая сапсаванасць, распад, які заражае другасным гніеннем і плоць». Так, гарэзлівыя імітатары рацыянальнай эканомікі «ад кожнага па здольнасцях, кожнаму па яго працы» аб’ядноўваюцца ў партыю, ад лац. pars, «падзел, частка», людзей, якія ставяць перад сабой задачы непасрэднага авалодання ўсеагульнасцю інтарэсаў ды духоўных памкненняў «мы наш, мы новый мир построим, кто был ничем, тот станет всем» (П’ер Дэгейтэр). Бар’ер рытуальнага паміж духоўным і сакральным паспяхова пераскокваецца, напрыклад, скрадзеным у Касцёле тэрмінам communio і асядланым, праз маскоўскае праваслаўе ці кітайскае каталіцтва, начартальным зверам або яго лічбай, так што «ўсе, малыя і вялікія, багатыя і бедныя, свабодныя і нявольнікі атрымліваюць кляймо на правую руку або на сваё чало. І ніхто не можа ні купіць, ні прадаць, калі не мае знаку, імені звера або лічбы ягонага імені. Тут ёсць мудрасць. Хто мае розум, няхай падлічыць лічбу звера, бо гэта лічба чалавека. А лічба яго шэсцьсот шэсцьдзясят шэсць» (Ап 13, 16–18).

У хрысціянскай эсхаталогіі «імя звера або лічба ягонага імені» разглядаецца як таямнічы знак пакоры апакаліптычнаму зверу з прыняццем захопленай сілы антыхрыста як меры прычасця Вялікаму чырвонаму цмоку. Уся папярэдняя гісторыя ўмоўнага «краю геразенаў» (гл. Мк 5) не «калі», а «там, дзе трупы, збяруцца арлы» (Мц 24, 28). Гісторыя гэтая выкладзена мноствам «ініцыяцый» і «сакралізацый» zoo politikos, «палітычнай жывёлы» (Арыстоцель) як намінацыі мноства звера — ад індаеўрап. swirins, «дзікая жывёла», лац. ferus, «дзікі», грэц. θήρ, θηρός. Адсюль дапушчальна, на наш погляд, параўнанне тырана (стгр. τύραννος) з θηρίο, чалавекам-зверам, гвалтоўна захапіўшым менавіта сілу — εμμονή με δύναμη, а не ўладу — εξουσία (ад ουσία — субстанцыя), бо «няма ўлады, якая не была б ад Бога» (Рым 13). Урэшце, апантаны з Евангелля ад Марка па імені «легіён» (Мк 5, 9) выказвае мноства ўсіх, колькі б іх ні было ў гісторыі, князёў, цароў або генеральных сакратароў, у той ці іншай ступені падвержаных «сакралізацыі» праз ініцыяцыю «Самодержавие. Православие. Народность». У суправаджэнні патэтычных лозунгаў «Ни пяди русской земли!», «Священная Великая Отечественная война», «Родина-мать зовёт!» военные парады на Красной площади блісталі эпалетамі і ордэнамі (тэрмін, таксама скрадзены ў Касцёла) «Героя СССР» ды «Героя России» з велічнай заменай інаўгурацыі (ад лац. inauguro — ptaka można zobaczyć w locie) ініцыяцыяй (ад лац. initiatio), прысвячэннем председателю — «Президента с большой буквы».

Ад першых прымітыўных неандэртальцаў з культам чэрапа аж да часу «варожасці» паміж д’яблам і «патомствам жанчыны», што «сатрэ галаву» (то значыць, і чэрап. — Я. М.) змея» (гл. Быц 3, 15), застаюцца нявыкарэненымі рудыменты балванахвальства як найгоршага з усіх грахоў чалавецтва <...>.

Субстанцыя, згодна Тамашу Аквінату, валодае адзінкай быцця, у адрозненне ад акцыдэнцый — множных уласцівасцяў і якасцяў смяротнага існавання. Не будучы залежнай ад матэрыі, асоба не гіне з цялеснай смерцю. Такая разумная душа мае ў Тамаша найменне forma ex se subsistat, або «самаістотная форма». У адрозненне ад яе, пачуццёвыя душы жывёлаў, у тым ліку zoo politikos, не з’яўляюцца самаістотнымі, бо яны не маюць спецыфічных для разумнай душы дзеянняў мыслення і волі, якія ажыццяўляюцца самастойнай душой, незалежна ад цела. Усё ж дзеянні жывёлаў, як і мноства фармальна неўсталяваных актаў чалавека (акрамя мыслення і волі), служаць рэагентамі цела, ад лац. reagere, з re — «назад; зноў, зноў; супраць» + agere «прыводзіць у рух, гнаць». Таму душы жывёлаў гінуць разам з целам, тады як чалавечая душа несмяротная як высакароднае ўсталяванне Роду ў створанай прыродзе. Тамаш разглядае розум як найвышэйшую, сярод вылучаных Арыстоцелем, чалавечых здольнасцяў, угледжваючы і ў самой волі, перш за ўсё, яе разумнае вызначэнне, якім з’яўляецца здольнасць адрозніваць адзінае Слова дабра ад сусветнага мноства зла. Як і Арыстоцель, Тамаш бачыў у волі практычны розум, скіраваны на дзеянне, якое вядзе ад пакуты да ўладання часовым, ападыктычным (лац. apodiktion) становішчам рэчаў (гр. πράγμα). У той жа час спазнанне служыць нашым учынкам, вызначаным колькаснымі адносінамі і якасна вышэйшымі ступенямі Роду Імя Айца. У свеце Касцёла існай аказваецца народжаны ад «жанчыны, апранутай у сонца», «сын, мужчына» (гл. Ап 12, 1–5), які «вышэй за ўсялякае княжанне, і ўладу, і сілу, і панаванне, і за ўсялякае імя, якое называецца не толькі ў гэтым веку, але і ў будучым» (Эф 1, 21). Пачынаючы з Імя Бога, якое ёсць чыстым актам быцця, і заканчваючы найменшай са створаных душаў, кожнае існаванне валодае адноснай самастойнасцю, якая памяншаецца па меры руху ўніз, гэта значыць па меры змяншэння быцця істотаў, якія размяшчаюцца на іерархічнай лесвіцы, бо «ў Ім было створана ўсё, што на нябёсах і на зямлі, бачнае і нябачнае: ці троны, ці панаванні, ці начальствы, ці ўлады — усё праз Яго і для Яго створана» (Клс 1, 16). М. А. Бярдзяеў адзначаў у тамізму як афіцыйнай дактрыне Касцёла такія рысы як аптымізм, чужасць ідэям ператварэння свету і апакаліптычным настроям. Каталіцкі Касцёл сапраўды дыстанцыяваны ад апакаліптычных страхаў па трох, адзначаных у Евангеллі, пунктах:

«Хто не супраць вас, той за вас» (Лк 9, 50; гл. Мк 9, 40).
«Сапраўды, сапраўды кажу вам: хто слухае Маё слова і верыць у таго, хто паслаў Мяне, мае жыццё вечнае і не прыходзіць на суд, але перайшоў ад смерці да жыцця» (Ян 5, 24).
«Сапраўды кажу вам, што некаторыя з тых, хто тут стаіць, не зазнаюць смерці, пакуль не ўбачаць Божага Валадарства, якое прыйдзе ў магуцці» (Мк 9, 1; гл. Мц 16, 28).

Бо дзе апакаліптычны суд, там, немінуча, рэсентымент (фр. Ressentiment — абурэнне і зламыснасць) як пачуццё зайздрасці і помсты да «ворага», якога суб’ект лічыць прычынай сваіх няўдачаў. Абуральная бездапаможнасць матывавала ўзышоўшага на эшафот вялікай Французскай рэвалюцыі Дантона, які, замест малітвы, прасіў ката паказаць сваю адсечаную гільятынай галаву ўзрадаванаму натоўпу. Пачуццё слабасці або непаўнавартасці, а таксама зайздрасці прыводзіць да сублімацыі жадання, якое адмаўляе чужыя каштоўнасці. Суб’ект стварае вобраз «ворага», каб пазбавіцца ад пачуцця віны за ўласныя няўдачы і злачынствы. Паняцце рэсентымента ўпершыню было ўведзена Ф. Ніцшэ ў яго працы «Да генеалогіі маралі». На думку філосафа, рэсентымент з’яўляецца вызначальнай характарыстыкай маралі рабоў, якая супрацьстаіць маралі гаспадароў. Паўстанне рабоў («Вставай, проклятьем заклеймённый…») у маралі пачынаецца з таго, што ressentiment вайны ўводзіцца ў ранг каштоўнасці. Праўда, рэсентымент з’яўляецца больш заблытаным паняццем, чым зайздрасць альбо непрыязнасць з прычыны сублімацыі (лац. sublimare), узгонкі комплексу непаўнавартасці да сацыяльна прымальнай маралі, напрыклад, абароны насельніцтва ад генацыду нацыі з боку Захаду <...>.

Аперацыйны код, які дазваляе карыстальнікам увайсці ў «вакол сябе прыроду» мае логін «шыбалет» (іўр. שיבולת, «колас» або «плынь»). У Кнізе Суддзяў гэты тэрмін ужываецца для лінгвістычнай дыскрымінацыі ў апазнанні тых, для каго дыялект з’яўляецца хаця і прыродным, але не родным. Падчас адной са старажытных усобіцаў суддзя ізраэльскі Іяфай, сабраўшы ўсіх жыхароў Галаада, біўся з яфрэмлянамі і разбіў іх. Неадкладна пасля перамогі ён загадаў заняць усе пераправы праз Ярдан, каб пераможаныя не пракраліся на адваёваныя тэрыторыі і не змяшаліся з вольным насельніцтвам. Тут трэба нагадаць, што, калі пасля смерці цара Саламона яго дзяржава распалася на два царствы, найбольшую палітычную вагу ў новаствораным Ізраэльскім царстве мела бязбожнае калена Яфрэма, якое абрала царом прадстаўніка свайго племені балванахвальца Ераваама, вінаватага ў падзеле габрэйскай манархіі на два царствы — Юдэйскае і Ізраэльскае ў перыяд яго праўлення ў 928–907 гг. да н.э. Верагодна, па гэтай прычыне калена Яфрэмавае, нароўні з каленам Данавым, не згадваецца сярод 144-х тысяч запячатаных з 12-ці каленаў Ізраэля ў 7-м раздзеле Апакаліпсіса. Замест іх згадваецца калена Язэпава. Дык вось, у яшчэ больш старадаўнім ХІ стагоддзі, «калі да броду прыбываў хто з ліку Яфрэма і казаў: „Прашу, дазвольце мне прайсці“, — то галаадцы казалі яму: „Ці ты яфраімец?“ Калі той казаў: „Не“, пыталіся ў яго: „Тады скажы: шыбалет“, і ён адказваў: „Сібалет“, бо не мог правільна вымавіць. І адразу ж бралі яго і забівалі каля самага броду на Ярдане. І загінула ў той час у Яфрэма сорак дзве тысячы» (гл. Суд 12, 5–6). Трэба, дзеля справядлівасці Божай, яшчэ дадаць да гэтай гісторыі, што суддзя Іяфай, што прызначыў ШЫБАЛЕТ і загубіў шмат сваіх адзінакроўных, сам стаўся пасля тых падзеяў пакараным, менавіта ў падобны ж маўленчы спосаб. Маці яго была блудніцаю з Галаада, у калене Манасііным. Пазбаўлены сваімі зводнымі братамі спадчыны і выгнаны з дому, ён пайшоў у пустыню і стаў атаманам шайкі рабаўнікоў. Калі ізраэльскі народ стаміўся пад спусташальным ярмом аманіцянаў і звярнуўся да яго з просьбай аб дапамозе, ён стаў на чале апалчэння і ўшчэнт разбіў ворага, за што народ выбраў яго суддзёй. І даў Іяфай абяцанне Пану, сказаўшы: «Калі Ты аддасі аманіцянаў у мае рукі і я вярнуся з мірам ад аманіцянаў, тады ахвярую ва ўсеспаленне Пану першае (ён меркаваў, жывёліннае. — Я. М.), што выйдзе мне насустрач з варотаў майго дому» (гл. Суд 11, 30–31). Па вяртанні Іяфаевым з поля бітвы насустрач яму выйшла яго адзіная дачка. Даведаўшыся пра абяцанне, яна папрасіла бацьку толькі адпусціць яе на два месяцы, каб з сяброўкамі аплакаць у гарах сваю долю. Праз два месяцы яна вярнулася, і «ён зрабіў з ёю так, як пакляўся, і яна не пазнала мужа» (гл. Суд 11, 39).

У псіхааналізе Фрэйда шыбалет як «маўленчы пароль», у ментальным сэнсе, выдае несвядомы гоман як падвержаны дыскрымінантнаму аналізу гурт людзей, належачых да камуністычнай ці іншай партыі як да эдыпавага комплексу сусветнага маштабу. Сучасныя генетычныя даследаванні значна пашыраюць гэты маштаб праз вызначэнне развіцця адзінага мужчынскага тыпу гена, размешчанага на вельмі маленькай Y-храмасоме, якая застаецца нязменнай на працягу ўсёй гісторыі чалавецтва. Нягледзячы на сваю рэгіднасць (rigidus — цвёрдасць, здранцвеласць, непадатлівасць), маецца верагоднасць, што ён можа цалкам страціць сваю антагенетычную функцыю на працягу наступных мільёнаў гадоў. Мужчынская Y-храмасома — гэта кавалачак, толькі 10% ад філагенетычна пластычнай Х-храмасомы. Хаця за час існавання чалавецтва Y-храмасома не зменшылася, усё ж існуе гіпатэтычная рызыка таго, што мужчынская палова чалавецтва можа калі-небудзь знікнуць. Як мяркуюць вядучыя генетыкі, у гэтым выпадку жанчыны здолеюць працягнуць чалавечы род самастойна, з дапамогай партанагенетычнага (ад Παρθενών — дзева) размнажэння 1. І гэта можа стаць, як па Фрэйду, татальным эдыпавым комплексам. <...>

На тле глабальнага партагенезу застаюцца адкрытымі і нязломнымі на працягу 2000 гадоў толькі адна арганізацыя і адзіны антагенетычны партал, які зацверджаны на камені: «Я кажу табе, што ты — Пётр, скала, і на гэтай скале Я пабудую Касцёл Мой, і брамы пякельныя не перамогуць яго» (Мц 16, 18). «Таму кожны, хто слухае гэтыя словы Мае і выконвае іх, будзе падобны да чалавека разумнага, які пабудаваў свой дом на скале» (Мц 7, 24). «Кожны, хто прыходзіць да Мяне, слухае Маё слова і выконвае яго. Ён падобны да чалавека, які, будуючы дом, глыбока выкапаў і заклаў падмурак на скале. Калі здарылася паводка, паток хлынуў на гэты дом, аднак не змог пахіснуць яго, таму што ён быў добра збудаваны» (Лк 6, 47–48). Цікава, што дзеясловы «капаць» і «паглыбіцца» не характэрныя для домабудавання ў Старажытным Ізраэлі, затое вельмі рэлевантныя для сучаснай наводненай Еўропы і старажытнай базылікі св. Пятра, алтар якой усталяваны над магілай з грэцкай эпітафіяй Πέτρος, выяўленай на глыбіні 16-ці метраў толькі ў 1949 годзе. Артэфакт стаў магутным археалагічным пацвярджэннем пераемнасці інстытута Папства ад яго ўстанаўлення самім Панам у асобе Пятра (Мц 16, 16–19) аж да 266-га Пантыфіка Францішка. Прыпавесць, звязаная з будаўніцтвам і паглыбленнем падмурка хаты, нагадвае аб бяздомнасці Езуса: «Лісы маюць норы, і птушкі нябесныя — гнёзды, а Сын Чалавечы не мае дзе схіліць галаву» (Мц 8, 20; Лк 9, 58). Прычым бяздомнасць з моманту нараджэння і пражыванне ў нябачным доме як сінаксе Касцёла прадугледжвае, па прызначэнні Пятра, самім станавіцца домам: «Вы самі, як жывыя камяні, будуйцеся ў дом духоўны, святарства святое, каб прыносіць духоўныя ахвяры, прыемныя Богу, праз Езуса Хрыста» (1П 2, 5). Уваходзячы ў дом праз «дзверы» Пана, не варта пераацэньваць свае сілы, што і азначае поўную бяздом- насць, калі толькі нябачны Дом Божы становіцца адзіным прытулкам. Па метафарычных паданнях псіхааналізу, падмурак чалавечай псіхікі, як несвядомы падвал дома, тое іррацыянальнае, што больш за рацыянальна звышсвядомае. Падмурак жа падсвядомасці залежыць не ад звышнатуральных сілаў, але ад асобы, якая робіць свядомым галосны выбар Імя Айца. Асоба Боскага Логаса ёсць у доме, Dominus, уладальніца якога — Жанчына, апранутая ў сонца (Ап 12), вольная сама сябе дабудоўваць і перабудоўваць, як у «Песні песняў»: «Пастаў мяне, як пячаць на сваім сэрцы, як пячаць на сваёй руцэ. Бо любоў моцная, як смерць; суровая, як адхлань, зайздрасць. Полымя яе як полымя агню, як Божае полымя» (гл. Пп 8, 6).

Баранов В. С. Прогресс генетики эмбрионального развития человека и вспомогательные репродуктивные технологии / В. С. Баранов, И. Ю. Коган, Т.В.Кузнецова // Генетика. 2019, T. 55, № 10, с. 1109–1121.

* У артыкуле часткова захавана аўтарскае напісанне асобных імёнаў і назваў