СЬЛЕДАМ ЗА ХРЫСТОМ

Аўтограф старонак трактата Тамаша Кэмпійскага «Сьледам за Хрыстом» з 1441 г.. Быў знойдзены ў 1577 г. у руінах кляштара Агнэтэнбэрг. Захоўваецца ў Каралеўскай бібліятэцы ў Брусэлі.

1. Хто йдзе за Мной, ня ходзіць у цемры (Ян 8, 12), кажа Пан. Вось гэта словы Хрыста, якімі нас напамінае, каб мы насьледавалі Ягонае жыцьцё і абычай, калі хочам сапраўды асьвяціцца ды ўвольніцца ад сьлепаты сэрца.

Дык самай важнай працай нашай няхай будзе разважаньне жыцьця Езуса Хрыста.

2. Навука Езуса Хрыста вышэй за ўсе навукі сьвятых; і хто б меў духа яе, нашоў бы ў ёй укрыту манну (Ап 2, 17).

Аднак бывае, што многія часта слухаюць Евангельле, але мала яго адчуваюць, бо ня маюць духа Хрыста.

І вось хто хоча поўна і дакладна сьцяміць словы Хрыста, трэба, каб усё жыцьцё імкнуўся Яго насьледаваць.

3. Якая карысьць табе з глыбокіх разважаньняў аб Тройцы, калі з нястачы пакоры ты нямілы Тройцы?

Сапраўды, высокая гутарка ня зробіць чалавека сьвятым і справядлівым, а толькі цнотнае жыцьцё робіць яго мілым Богу.

Лепш хацеў бы я адчуваць жаль, чымся назваць яго славамі.

Калі б ты ўмеў на памяць усю Біблію ды навуку ўсіх філозафаў — на што табе гэта прыдалося б, калі б ты ня меў любові і ласкі Бога?

Марнасьць з марнасьцяў і ўсё марнасьць (Экл 1, 2), апрыч аднаго Бога і службы Яму самому.

Вось дзе найвялікшая мудрасьць — праз пагарду сьвету імкнуцца да каралеўства нябеснага.

4. Дык марнасьць — шукаць мінаючых багацьцяў і на іх спадзявацца.

Марнасьць — шукаць сабе славы і падымацца на высокія становішчы.

Марнасьць — ісці за пажаданьнем цела і таго хацець, скуль павінна некалісь выйсьці цяжкая кара.

Марнасьць — хацець доўга жыць, аб жыцьці ж добрым мала старацца.

Марнасьць — зважаць на сёньняшняе толькі жыцьцё і не глядзеці ў будучыню.

Марнасьць — любіць тое, што так хутка мінае, і туды не спяшацца, дзе вечная радасьць трывае.

5. Памятай часта на гэтае прыслоўе: не накорміцца вока тым, што бачыць, ані вуха не напоўніцца тым, што чуе (Экл 1, 8).

Дык старайся адцягаваць сваё сэрца ад міласьці рэчаў відомых, а зварочвацца да нявідомых.

Бо тыя, што ідуць за сваёй пажадлівасьцяй, плямяць сваё сумленьне і губяць ласку Бога.

1. Кожны чалавек з натуры імкнецца да веды, што ж, аднак, мудрасьць без боязьні Бога?

Лепшы, сапраўды, просты вясковец, які служыць Богу, чымся горды філозаф, які, абняхаяўшы сябе самога, разглядае рух нябесных зорак.

Хто сябе добра знае, той надта маленькі ў сваіх вачох і ня цешыцца з людзкое хвальбы.

Калі б я ведаў усё, што ёсьць на сьвеце, а ня меў бы любові, што ж мне гэта памагло б у Бога, які асудзіць мяне з чынаў маіх?

2. Стрымлівай надмернае жаданьне ўлады, бо вялікае там хаваецца скаламучаньне і зманнасьць.

Вучоныя ахвотна любяць, каб іх бачылі і мудрымі называлі.

Шмат чаго ёсьць, што ведаць — мала ці зусім не карысна для душы.

І надта неразумны той, хто ганяецца за нечым іншым, замест за тым, што карысна для яго збаўленьня.

Шмат слоў не накорміць душы, а толькі добрае жыцьцё супакойвае розум, а чыстае сумленьне дае веру ў Бога.

Чым больш і лепш ведаеш, тым цяжэй будзеш асуджаны, калі тым больш багабойна жыць ня будзеш.

Дык ня пышніся ніякім мастацтвам, ані ведай, але хутчэй бойся за дадзеную табе ўмеласьць.

Калі табе здаецца, што многа ведаеш і даволі добра разумееш, знай тады, што шмат больш таго, чаго ты ня ведаеш.

Ня думай высока аб сабе (Рым 11, 20), а лепш прызнайся да свайго няведаньня. Чаму ж ты хочаш вывышацца над іншых, калі ёсьць шмат больш вучоных за цябе і лепш знаючых законы Бога?

Калі хочаш нечага навучыцца і ўмець карысна — прывыкай, каб аб табе нічога ня ведалі і лічылі цябе за нішто.

4. Вось найвышэйшая і найкарысьнейшая навука — праўдзівае спазнаньне сябе і пагарда сабой.

Аб сабе ня думаць нічога добрага, аб іншых заўсёды добра і высока — вялікая мудрасьць, дасканаласьць.

Калі б ты бачыў, што нехта грашыць ды нават і цяжка, ня думай, што ты, аднак, лепшы, таму што ня ведаеш, ці доўга вытрываеш у добрым.

Усе мы слабыя, але сябе ты ўважай за слабейшага.

1. Шчасьлівы, каго вучыць сама Праўда, не знакамі і не славамі, што мінаюць, а так, як ёсьць, сама праз сябе.

Нашая думка і нашае чуцьцё часта нас абманваюць і мала бачаць.

Пашто хітрыя досьледы аб таёмных і незразумелых рэчах, калі нас ня будуць вінаваціць на судзе за тое, што іх ня ведалі?

Дужа нямудра, што закінуўшы карыснае і неабходнае, ганяемся за цікаўным і шкодным; вочы маем ды ня бачым.

2. Што нам да ўсялякіх родаў і гатункаў?

Да каго прамаўляе вечнае Слова, той вольны ад многіх размыслаў.

З аднаго Слова ўсё і ўсё адно кажа: «З гэтага ёсьць Пачатак, што і да нас гаворыць» (Ян 8, 25).

Без яго ніхто добра ані зразумее, ані асудзіць, як трэба.

Каму ўжо ёсьць у вадным і хто ўсё да аднаго зводзіць і ўсё ў вадным бачыць — той не зварухнецца ў сэрцы і спакойна будзе прабываць у Богу.

О Боская Праўда! Дазволь, няхай я буду адно з Табою ў вечнай любові.

Прыкра мне часта многа чытаць і слухаць, бо ў Табе ўсё, чаго хачу і пажадаю.

Няхай замаўчаць усе творы перад воблікам Тваім — Ты адзін гавары да мяне!

3. Чым болей мае хто ў сабе еднасьці і духова прасьцейшы, тым большыя і вышэйшыя рэчы лёгка зразумее, бо сьвятло зразуменьня згары атрымае.

Чысты, просты і сталы дух не расьцярушваецца сярод многіх спраў, бо ўсё робіць дзеля хвалы Боскае і стараецца быць спакойным і вольным ад усякага асабістага клопату.

Бо што ж найбольш цябе спынівае і мучыць, як не надмернае пажаданьне твайго сэрца? Добры ды пабожны чалавек пачаткова ў самым сабе размяркуе тыя справы, якія рабіць маніцца.

І не пацягнуць яны яго да пажаданьняў нягоднага нахілу, але датарнуе ён іх да суду свайго здаровага розуму.

І чыя ж барацьба цяжэйшая, як не таго, хто імкнецца перамагчы самога сябе!

І гэта павінна быць нашым заданьнем — змагацца з самым сабою, кожны дзень рабіцца дужэйшым над сабою і хоць крыху стацца лепшым.

4. Усякая дасканаласьць у гэтым жыцьці мае ў сабе якуюсь недасканаласьць і таму ўсе досьледы нашыя абходзяцца бяз цені.

Пакорная сведамасьць сябе больш пэўны шлях да Бога, як найглыбейшыя досьледы навучныя.

Ня трэба ганіць ані навукі, ані якога-небудзь звычайнага знаньня аб рэчах, каторыя самі па сабе ёсьць добрыя, бо яны ад Бога, аднак лепш заўсёды — чыстае сумленьне ды цнотнае жыцьцё.

Таму аднак, што многія імкнуцца больш ведаць, як добра жыць — часта блудзяць і мала або зусім ня прыносяць карысьці.

5. О, каб людзі столькі ўжывалі стараннасьці дзеля выкарэніваньня дрэнных навычкаў і ўзгадоўкі цнотаў, сколькі яе ўжываюць дзеля зусім пустых пытаньняў, — ня было б столькі зла і зграшэньня ў народзе і такой расслабленасьці ў дамох законных.

Бо сапраўды, калі прыдзе судны дзень, ня будуць пытацца, як добра мы казалі, але ці пабожна жылі.

Скажы мне — дзе цяпер усе тыя валадары і вучоныя, якіх ты добра знаў, калі яны жылі і цьвілі ў навуках?

Ужо іхнія месцы займаюць іншыя, і ня ведаю, ці хто падумае аб іх. Калі жылі, дык выглядала, што яны нешта значаць, а цяпер маўчаць ужо аб іх.

6. О, як хутка мінае слава сьвету! Калі б іхняе жыцьцё было дастасавана да іх мудрасьці, тады іх труды і навукі былі б ім карысны.

Як многа гіне дзеля пустой навукі на сьвеце, калі мала стараюцца аб службу Богу!

І таму, што больш жадаюць быць вялікімі, чымся пакорнымі — расцярушваюцца ў думках сваіх (Рым 1, 21).

Сапраўды вялікі, хто мае любоў вялікую.

Сапраўды вялікі, хто сябе малым лічыць, а ўсю славу сьвету за нішто мае.

Сапраўды разумны, хто ўсё прыземнае за сьмяцьцё ўважае, каб выслужыць сабе Хрыста (Флп 3, 8).

А сапраўды вучоны, хто спаўняе волю Бога, а сваёй волі выракаецца.

1. Ня трэба верыць кожнаму слову ці натхненьню, але асцярожна і разважна размярковываць паводле Бога.

Ды, на жаль, мы так слабыя, што часта аб другіх лягчэй думаем і кажам блага, чымся добра.

Але дасканальныя людзі ня лёгка вераць кожнаму, хто гаворыць, бо знаюць слабасьць чалавека, які хіліцца да благога і грашыць славамі.

2. Вялікая мудрасьць — не спяшацца лішне ў дзеяньні і ня трымацца ўпорыста сваіх думак.

Яшчэ адна прыкмета гэтай мудрасьці — ня верыць усяму, што гаворыцца, і не спяшацца другім расказваць таго, што толькі пачуў ці ў што на’т і паверыў.

Пытайся чалавека разумнага і сумленнага, і лепш вучыцца ад лепшага, чымся кіравацца маеш сваімі дагадкамі.

Добрае жыцьцё робіць чалавека разумным паводле Бога і дазнаным у многіх справах.

Чым больш чалавек пакорны і паслушны Богу, тым ён і ўва ўсім будзе разумнейшы і спакайнейшы.

1. У пісаньні сьвятых праўду трэба шукаць, а ня прыгожасьці мовы.

Усякае сьвятое Пісаньне павінна чытацца з такой думкай, з якой было пісана.

Хутчэй карысьці шукайма ў ім, як прыгожых слоў.

Адналькова ахвотна трэба чытаць як кніжкі пабожныя і простыя, так высокамудрыя і глыбокія.

Не зважай на павагу пісьменьніка — малой ці вялікай быў славы; любоў праўды чыстае няхай прынаджвае цябе да чытаньня.

Не ўважай, хто гэта сказаў, але што сказаў.

2. Людзі мінаюць, а «праўда Пана трывае на векі» (Пс 116, 2). Ня гледзячы на асобы, рознаяка прамаўляе да нас Бог.

У чытанні сьвятых Пісаньняў часта перашкаджае нам цікавасьць наша, калі хочам зразумець і разьмеркаваць тое, што шчырым сэрцам прыняць належала б.

Калі хочаш скарыстаць з чытаньня — чытай пакорна, шчыра і з верай, ніколі ня думаючы здабыць сабе імя вучонага.

Пытайся ахвотна і моўчкі ўслухайся ў словы сьвятых; няхай ня будуць нямілымі табе гутаркі старцаў мудрых, бо бяз прычыны яны не гаварылі б.

1. Калі толькі чалавек жадае нечага надмерна, робіцца ў сабе трывожны.

Пышны і прагавіты ніколі не супакоіцца; убогі і пакорны духам жыве ў вялікім супакоі.

Хутка спакушаецца чалавек, што не цалкам яшчэ памёр для сябе і бывае пераможаным малымі і дрэннымі справамі.

Слабы духам і як бы яшчэ цялесны, з нахілам да пажадлівасьці, з трудам зможа ўцячы зусім ад прыемнай прагавітасьці.

І таму часта сумуе, калі ад гэных рэчаў адрываецца, і лёгка злуецца, калі яму нехта пярэчыць.

2. Калі ж асягне тое, да чаго імкнуўся, адразу адчувае дакоры сумленьня, бо пайшоў ён за сваёю пажадлівасьцяй, якая анічога не памагае яму знайсьці жаданы супакой.

Дык змагаючыся з пажадлівасьцямі, а не служачы ім, знаходзіцца сапраўдны супакой сэрца.

Дзеля гэтага нямашака супакою ў чалавека, адданага целу, ані ў чалавека, занятага вонкавымі толькі справамі, але ў сэрцы чалавека гарачага і адухоўленага.

Пусты той, хто мае надзею сваю ў людзях або ў іншых стварэньнях.

Не саромся служыць іншым дзеля любові Езуса Хрыста і быць бедным у вачох гэтага свету.

Не на самога сябе апірайся, але надзейся на Бога.

Рабі, што здолееш, а Бог паможа добрай волі тваёй.

Ня вер ані сваёй мудрасці, ані хітрасьці іншага чалавека, а зважай больш на ласку Бога, які памагае пакорным, а пышных спакарае.

2. Не хваліся багацьцямі, калі іх маеш, ані прыяцелямі дзеля таго, што яны магутныя, а імкніся да Бога, які ўсе дае, а прадусім сябе самога аддаць хоча.

Не гардзіся сілай ці хараством цела, якое найменшая хвароба папсуць можа і абрыдзіць.

Не хваліся тваім спрытам ані розумам, каб праз гэта ня стаўся ты нямілым Богу, якому ўсё належыць, што толькі маеш добрага ад прыроды.

3. Ня думай, што ты лепшы за іншых, каб не аказаўся ты горшым перад Богам, які ведае, што ёсьць у чалавеку.

Не гардзіся сваімі добрымі ўчынкамі, таму што іншы суд людзей, а іншы Бога, Якому часта не ў спадобу тое, што ў спадобу людзям.

Калі маеш нешта добрае ў сабе, думай аб іншых лепшае, каб ня згубіць пакоры.

Ня шкодзіла б, калі б лічыў ты сябе горшым ад усіх, але дужа шкодзіла б, калі б ты лічыў сябе лепшым хоць бы за аднаго каго.

Заўсёдны супакой у сэрцы пакорнага, а ў сэрцы пышнага частая зайздрасьць ды нездаволеньне.

1. Не адчыняй перад кожным чалавекам свайго сэрца (Экл 8, 22), давярай разумнаму і што Бога баіцца.

Мала задавайся з маладымі і з чужнікамі.

Ня лісі перад багатымі і ня шукай магутных.

Трымайся пакорных і простых, пабожных ды сардэчных, а ў гутарцы зь імі шукай таго, што магло б цябе справіць.

Не заводзь блізкае знаёмасьці з ніякаю жанчынаю, але агулам за ўсіх добрых жанчын Богу маліся.

Будзь зажылы з Богам і з анёламі Яго, знаёмства людзей беражыся.

2. Любіць трэба ўсіх, але лішняя зажыласьць зусім беспатрэбная.

Часта бывае, што чалавек, пакуль яго ня знаюць, карыстаецца добрай славай, пазнаўшы ж бліжэй, адварочваюцца вочы гледзячых на яго.

Думаем часамі, што больш спадабаемся людзям, калі станем блізкімі ім; а вось яны пачынаюць нас ня любіць, як толькі ўбачаць маральныя недастаткі нашы.

1. Вельмі вялікая рэч — жыць у паслухмянасьці, быць залежным ад старэйшага і не кіравацца сваёй уласнай воляй.

Шмат бяспечней слухаць, як загадываць.

Многія трываюць у паслухмянасьці больш з неабходнасьці, чымся з любові; такім прыкра, і яны наракаюць.

Думка іх ня знойдзе свабоды, калі не паддасца шчырым сэрцам Богу.

Кідайся туды і сюды — ня знайдзеш сабе супакою нідзе, як толькі ў пакорнай залежнасьці ад сваёй улады.

Шмат хто абмануўся, спадзеючыся многа на перамену месца і што лепш будзе недзе.

2. Праўда, кожны ахвотна паступае паводле сваёй думкі, хутчэй хінецца да тых, што аднолькава зь ім думаюць.

Калі аднак паміж намі ёсьць Бог, трэба часам, дзеля дабра супакою, адступіць нам ад сваёй думкі.

Хто ж такі разумны, каб змог ведаць усё дасканальна?

І таму ня трымайся зашмат свайго пагляду, а паслухай ахвотна і чужога розуму.

Калі твой пагляд добры, але пакінеш яго дзеля Бога і паслухаеш іншага — больш з гэтага скарыстаеш.

3. Часта я чую, што бесьпячней слухаць і прымаць рады, чымся радзіць.

Трапляецца, што кожнага думка добрая; не хацець, аднак, згадзіцца з іншымі, калі вымагае гэтага розум або справа, — гэта знак пыхі ды ўпорства.

Гл. таксама:
:: ДАПАМОЖНIК ДУШЫ НА ШЛЯХУ ДА БОГА: ТАМАШ КЭМПIЙСКI ПА-БЕЛАРУСКУ ::