«ГЭТА ВЕЛЬМІ ВАЖНЫ ДЛЯ МЯНЕ АРТЫКУЛ...»

Фалькларысты і літаратуразнаўцы Арсень Ліс, Іван Цішчанка, Алесь Яскевіч, Алесь Адамовіч, Мікола Прашковіч. Мінск, 1971 г.

Артыкул Арсеня Сяргеевіча Ліса «Аб менталітэце беларуса: на матэрыяле парэмій» быў перададзены мне аўтарам яшчэ ў 2015 г. у сувязі з праведзеным тады VI Міжнародным кангрэсам беларусістаў для публікацый у зборніку матэрыялаў кангрэса. Мною тады быў арганізаваны тэматычны блок, прысвечаны мемуарнай літаратуры, а паколькі ў друку ўжо з’яўляліся вельмі цікавыя фрагменты ўспамінаў Арсеня Сяргеевіча, мне вельмі хацелася, каб і ён — наш найаўтарытэтнейшы і найвыбітнейшы даследчык, добры дарадчык і старэйшы сябра ледзьве не ўсіх творчых асобаў з майго пакалення, працамі якога мы зачытваліся і на якіх узрасталі як навукоўцы, — далучыўся да гэтага блоку, узмацніў яго навуковы і дыскусійны патэнцыял. Арсень Сяргеевіч, як заўсёды, падтрымаў маю ідэю, падзякаваў за запрашэнне і папрасіў залучыць яго ў дыскутанты. Стан здароўя ўжо на той час не дазволіў яму прыняць непасрэдны ўдзел у працы кангрэса, але ў тэлефонных размовах ён цікавіўся тым, як праходзіў кангрэс, як быў успрыняты тэматычны блок, прысвечаны мемуарыстыцы, што было найцікавейшага і новага. Ён паабяцаў даць для матэрыялаў кангрэса артыкул, над якім толькі што закончыў працу і лічыў вельмі важным для разумення спецыфікі менталітэту беларусаў. Неўзабаве я і атрымала ад яго артыкул «Аб менталітэце беларуса: на матэрыяле парэмій», аднак выданне матэрыялаў кангрэса адкладвалася…

Канец траўня гэтага года прынёс горкую вестку — Арсень Сяргеевіч адышоў у вечнасць. Толькі за тыдзень да гэтага ён званіў мне і, як заўсёды, у сардэчнай размове пытаўся пра справы, пра навіны навуковага і літаратурнага жыцця, цікавіўся творчымі планамі. Я, як заўсёды, была ўдзячная Арсеню Сяргеевічу за гэтую шчырую цікавасць, за падтрымку, за слушныя парады і настаўленні. Хацелася дзяліцца з ім сваімі думкамі і раіцца, слухаць ягоны ціхі, поўны чуласці і спагады голас — голас Настаўніка, Дарадцы і Сябра. Пасля размоваў з ім, здавалася, вырасталі крылы, адкрываліся далягляды, з’яўляўся гарт для новых навуковых пошукаў. У той апошняй размове Арсень Сяргеевіч павіншаваў мяне з выхадам кнігі вершаў Габрыэлі Пузыні ў маім перакладзе, якая акурат перад гэтым пабачыла свет у выдавецтве «Про Хрысто». Я паабяцала перадаць яму кнігу, як толькі вазьму ў выдавецтве асобнікі, і мы яшчэ пагаварылі пра верагоднасць таго, што, па маёй версіі, Габрыэля Пузыня магла быць аўтаркаю беларускай паэмы «Мачаха». Арсень Сяргеевіч распытваў пра мае аргументы, лічыў іх слушнымі і раіў працягваць пошук.

У канцы размовы ён запытаўся пра лёс свайго артыкула, які даўно аддаў для друку, і пасля паўзы з сумам дадаў: «Я хацеў бы пабачыць яго надрукаваным яшчэ пры жыцці… Гэта вельмі важны для мяне артыкул…» Мне давялося бездапаможна апраўдвацца за нашу паважаную Міжнародную асацыяцыю беларусістаў і тлумачыць, што не па маёй віне (хоць, можа, часткова і па маёй таксама) выданне матэрыялаў кангрэса затрымліваецца, і я паабяцала, што з восені неадкладна займуся гэтым пытаннем разам з калегамі, каб выдаць урэшце той зборнік матэрыялаў. Арсень Сяргеевіч на гэта ціха сказаў: «Буду вельмі ўдзячны…»

Вельмі маркотна мне, што не паспела я выканаць свайго абяцання, як не паспела перадаць і кнігу вершаў Габрыэлі Пузыні… Спадзяюся, што не меў Арсень Сяргеевіч на мяне за тое крыўды, што здольны быў на разуменне і прабачэнне, бо меў вялікае сэрца, поўнае любові да нас, маладзейшых калегаў, імпэтных у сваіх памкненнях і абяцаннях, спраўдзіць якія, на жаль, не заўсёды паспяваем. Шчыра перапрашаю за тое дарагога Арсеня Сяргеевіча, лагодны і добразычлівы позірк якога адчуваю адтуль, з нябёснай вышыні. Упэўнена, што Арсень Сяргеевіч не стаў бы пярэчыць магчымасці апублікаваць свой артыкул у часопісе «Наша вера», зацікаўленым і ўдзячным чытачом якога з’яўляўся і існаванне якога лічыў вельмі важным у інтэлектуальнай прасторы сучаснай Беларусі, тым больш, што гэта не замінае публікацыі артыкула і ў тым зборніку, для якога ён прызначаўся, бо сапраўды гэта вельмі важны для ўсіх нас артыкул…

Ірына Багдановіч

Гл. таксама:
:: АБ МЕНТАЛІТЭЦЕ БЕЛАРУСА: НА МАТЭРЫЯЛЕ ПАРЭМІЙ ::