|
НА ХУТАРЫ БЫЛЫМ
На хутары, дзе я даўно не быў,
Шыпшына расквітнела на дварышчы, —
За столькі год ніхто яе не знішчыў —
І куст паўсюль атожылкі пусціў.
І запалаў шыпшынавы касцёр
У зелені святляна-прамяністай,
Нібы пунсова-яркія маністы
Сабою разуквецілі ўвесь двор.
Старыя ліпы на краі двара
Даўжэзныя раскінулі галіны.
І зноў шумяць набатна вершаліны —
Гукае рэха песню званара…
Як веры даць? — калісь жыццё і тут
Людское віравала, покуль бура —
Бязлітасная шквальная віхура —
Не ссіраціла гэты ціхі кут.
І змоўклі песні-казкі назаўжды,
І сціхлі галасы жанок у полі.
Не сеюць жыта людзі ўвесну болей,
Не лічыць ім зязюля ўжо гады.
На месцы хат — падмуркі-камяні,
А побач — склеп, што ямаю зрабіўся
І шчавуком шыракалістым сшыўся,
І сцены скрозь свідруюць карані…
Ды толькі раптам падалося мне,
Што я, хлапчук — малы, русавалосы —
Бягу па сенажаці роснай босы,
І людзі сустракаюць тут мяне.
Не проста людзі, а гаспадары:
Касяк, Станкевіч, Волах, Дзевятлоўскі,
Смаленскі, Дубаневіч і Рагоўскі —
Сышліся на Манякавай гары.
Каму з іх сын, каму я родны брат,
Мне зразумець, малому, не пад сілу.
Ды чую: ветры ўміг загаласілі —
І чорныя крыжы паўсталі ў рад.
І празвінеў хаўтурны знекуль звон
Няўмольным і жахлівым прыгаворам, —
І да крыжоў прыкутыя, сямёра
Спаткалі тут пакутніцкі свой скон.
А я здранцвеў, як бы ў зямлю урос.
І, сціснуўшы рукамі моцна скроні,
Глядзеў на іх крывавыя далоні,
Прабітыя цвікамі — ўсе, наскрозь.
Я скалануўся і — загаласіў,
Нібыта цвік прабіў няўзнак далонь мне,
Каб я заўсёды іх пакуты помніў,
Каб за пакуты тых людзей любіў…
Калі ж я апрытомнеў — нада мной
Усё яшчэ свяціла ярка сонца,
І над блакітнай далеччу бясконцай
Стаяў вячыста-казачны спакой.
І думаў я: «Дзе праўды ўсёй выток,
У чым яно, зямное суцяшэнне?..»
Ды толькі як літанне, як збавенне
Ўсё палымнеў шыпшынавы грудок.
|
